EYT’de mesleksel koda dikkat! Kritik eskime yöntemi detayıÖnümüzdeki hafta Meclis’e sunulması beklenen EYT’de, kritik detaylar milyonlara emeklilik kapısı açıyor. Fiilen yapılan işin uygun iş kodu ile bildirimi zorunlu. Hırpalayıcı işte çalışana ise erken emeklilik yolu açıkEmeklilikte Yaşa Takılanlar’a EYT ait yasa önerisinin gelecek hafta Meclis’e sunulması bekleniyor. 2 milyon 250 bin şahsa emekli aylığı bağlanacak. Prim ve zaman açısından beceriksizi olanlar da tamamlayarak sisteme dahil olacak. Müracaat evveli, yanılgılı işe giriş tarihi, primlerin düzenlenmesi, yetersiz günlerin bitirilmesi, yanlış iş kodların hakimiyet edilmesi ehemmiyet taşıyor.Çalışılan seneler, çalışma vakitleri emekli aylığı üzerinde tesirli olacak. Kırkın üzerinde iş kolunda geçerli olan eskime payı fiili hizmet süresi zammı, her bir çalışan için özel olarak oluşturulan iş kodları da erken emeklilik kapısı açıyor. Eskime hakkı olan bir iş sınıflandırmasındaki iş kodunun doğru girilmesi gerekiyor. Yasa gereği riskli ve ağır işte çalışanlara eskime hakkı veriliyor. Ağır bir işte çalışanların eskime payı ile erken emeklilikleri muhtemel olabiliyor. EYT mevzusunda merak edilen bazı kritik suallerin cevapları şöyle:
 
Fiili hizmet süresi zammının sigorta girişini öne sürükleme, emekli aylığını artırmada bir tesiri olur mu?Eskime payı fiili hizmetten sayılıyor. Bu kapsamda olan işlerde her seneye 90 gün ek fiili hizmet çoğalışı ilave edilmesi gidişatında bir sene çalışan 15 ay çalışmış kabul ediliyor. Olağanda emeklilikte temel olan 360 gün sayısına fiili hizmet çoğalışıyla beraber her sene 60-180 gün arasında değişik oranlarda prim sayısı ilave ediliyor. Eskime hakkından 45’e yakın iş kolu faydalanabiliyor. Yıpranmaya tabi çalışması olup işe girişi geri çekilebilecek olan bireyler EYT kapsamına girebilir. Misalin, basın sektöründe 212’li olarak 2000 evveli çalışması olan bir birey 8 Eylül tarihini bir ayla kaçırıyor. Bu vaziyette 2000 seneyi evvelinde fiili hizmet zammıyla çalıştıysa eskime süresi başlangıcı geriye çekilebilir. Takribî 1 ay geriye sürükleyeceği için EYT’den yararlanabilirYanılgılı kodu nasıl düzenleyebiliriz?Sigortalı işe giriş ekranında bulunan aktüelleme butonu kullanılarak yanılgılı kod yerine doğru iş kodu seçilerek aktüelleme yapılabilir. Düzenleme yapıldıktan sonra, muhtasar ve prim hizmet bildirisinde doğru iş kodunun yer alması gerekiyor.1999’dan evvel hizmette bulunan kamu çalışanının eskime payı emeklilik yaşından düşürülür mü?8 Eylül 1999’dan evvel hizmette bulunan bir kamu çalışanın eskime payının tamamı emeklilik zamanından düşüyor. Bu tarihten evvel başlayan memurun eskime payının yarısı da emeklilik yaşından indiriliyor. Eskime payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri pozitif güzergahta etkiliyor. İşçilerde de eskime payı ise ilave edilen prim gün sayısının yarısı kadar doldurulması lüzumlu olan yaştan düşürülür. Emekçinin eskime payı kapsamında olan işlerde asgari 3600 gün çalışmış olması gerekiyor.Çalışanın başka bir iş koduyla bildirimi hak kaybına yol açar mı?Çalışan asıl prime temel kazancı, fiyatı brütü üzerinden müesseseye bildiriliyorsa olağanda bir hak kaybına yol açmaz. Ancak, fiili hizmet süresi zammı eskime payı verilen işlerde çalışanlar için hak kaybına yol açar. Zira bu işlerde çalışan birey asıl fiyatı üzerinden müesseseye bildirilse bile fiili hizmet süresi zammından faydalanacak iş kodlarından bildirilmeyenler eskime payından yararlanamaz.EYT müracaatı için bir takvim aralığı olacak mı, yasa çıktıktan sonra borçlanma kapısı sarih mi?Yasayla 8 Eylül 1999 ve evvelinde ilk kere sigortalı olan bireyler için lüzumlu olup yeni şartların sağlandığı tarihte emekli aylığı müracaatında bulunulabilecek. Bu koşulların yasa çıkar çıkmaz sağlanması zorunlu değil. Bu şartlara ne zaman sahip olunursa çalışanlar o zaman EYT’den faydalanabilecek. Misalin primi beceriksizse yasa çıktıktan sonra borçlanmaya gidilerek buradaki yetersiz kapatılarak başvurulabilir.İlk kere sigortalı olunan tarihi borçlanma dışında nasıl öne sürükleyebilirim?BU mevzuda borçlanma, ihya ve hizmet tespit davası olmak üzere üç alternatif söz mevzusu. Toptan ödeme ile primlerini SGK’dan alan veya Bağ-Kur borcunu ödemediği için silinen hizmetleri olan şahısların bu primleri geri ödeyerek hizmetlerini canlandırarak kanundan faydalanması muhtemel. Hizmet tespit davası da sigortasız çalıştırılan bireyler için dava yoluyla bu çalışmaların tespitini, girişin öne çekilmesini sağlayacak.Memur olarak çalıştığım yarıyılda kazandığım eskime payı hizmet vaktine ilave edilir mi?Memuriyetten sonra 1260 gün Sosyal Sigortalar Kurumulu olarak çalışan emekli olurken kamuda kazanılan eskime payını hizmet süresine ilave ettirebilir ancak emeklilik yaşından düşülmez. Değişik sigortalılık statüsünde ödenen primler birleştirilerek toplam hizmet süresi üzerinden emekli olunabilir.Sosyal Güvenlik Müesseseyi iş kodu primi, emeklilik vaktini etkiliyor mu?Sigortalı işe giriş, ayrılış bildirgesi, aylık prim ve hizmet evrakı tertip edilirken çalışanın iş kodunun yanlış, yetersiz, yanılgılı girilmesi sosyal güvenlikte hak kaybına yol açar. Bazı işler psikolojik güçlükler, fiziki ağırlıklarıyla öbürlerinden ayrılıyor. Bu işlerde çalışanların yıpranmaya bağlı olarak emeklilik müddeti de kısa oluyor.
Eğer çalışılan iş SGK’ya göre eskime hakkı olan bir iş grubundaysa daha kısa vakitte emekli olabiliyor. Kodun yanlış bildirimi emekliliği geciktirir. Kamuda tanımlanan çerçeveye göre hırpalayıcı işlerde çalışan kamu ve emekçilere “eskime payı” ismi altında nakit desteği de yapılıyor.