“Söylenmesi gereken her şeyi söyledik”

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Brezilya’nın yeni Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın başşehir Brasilia’da tertip edilen yemin merasimine katıldı. Çavuşoğlu, Lula da Silva’nın yemin merasimi için gittiği Brezilya’da birliktesiki kurul ile beraber ölüm eden efsanevi oyuncu Pele’nin cenazesine de katıldı. Türkiye’ye dönüş sırasında ziyarete ait konuşan Çavuşoğlu, “Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Brezilya Cumhurbaşkanı Lula’nın yemin merasimine katılmak için Brezilya’daydık. Yemin merasiminde, yeni Devlet Başkanı Lula ile görüştük. Cumhurbaşkanımızın tebrik ve iyi dileklerini ilettik. Lula katılımımız için teşekkür etti, Sayın Cumhurbaşkanımızla en kısa zamanda görüşmek istediğini vurguladı” dedi. Yemin merasimi sırasında bazı katılımcılarla da görüştüğünü ifade eden Çavuşoğlu “Amerika Birleşik Devletleri İçişleri Bakanı Deb Haaland, Angola Dışişleri Bakanı Tete Antonio, Azerbaycan Başbakan Takviyecisi Ali Ahmedov, Birleşik Kraliyet Etraf, Yiyecek ve Kırsal İlişkilerden Mesul Devlet Bakanı Therese Coffey, Birleşik Arap Emirlikleri Uluslarası İşbirliğinden Mesul Devlet Bakanı Reem Al Hashimy, Cezayir Milli Millet Meclisi Başkanı İbrahim Boughali, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkan Yardımcısı Wang Qishan, Ekvador Cumhurbaşkanı Alberto Mendoza ve Dışişleri Bakanı Juan Carlos Maldonado, El Salvador Cumhurbaşkanı Takviyecisi Felix Ulloa, Filistin Dışişleri Bakanı Riad Malki, Gine-Bissau Devlet Başkanı Umaro Sissoco Embalo ve Gine-Bissau Dışişleri Bakanı Suzi Carla Barbosa, Guyana Devlet Başkanı Mohamed İrfaan Ali ve Dışişleri Bakanı Hugh Todd, Haiti Dışişleri Bakanı Jean Geneus, İran İslami Danışma Meclisi Başkanı Muhammed Galibaf ile görüştüm. Ayrıca yemin merasimi sırasında İspanya Kralı VI. Felipe ve Dışişleri Bakanı Manuel Albares, Katar Devlet Bakanı Fahad Al-Thani, Nikaragua Dışişleri Bakanı Denis Moncada, Panama Cumhurbaşkanı Takviyecisi Jose Gabriel Carrizo ve yeni Dışişleri Bakanı Janaina Tewaney, Paraguay Cumhurbaşkanı Mario Abdo Benitez ve Dışişleri Bakanı Julio Arriola, Portekiz Dışişleri Bakanı Joao Gomes Cravinho ve Sao Tome ve Prinsipe Başbakanı ile görüştük. Surinam Cumhurbaşkanı Santokhi ve Dışişleri Bakanı Ramdin, Uruguay Dışişleri Bakanı Francisco Bustillo, Zimbabwe Dışişleri Bakanı Frederick Shava ile de sohbet ettik. Yemin merasimi sırasında Rusya Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matviyenko ile de sohbet ettik. Matviyenko, Sayın Cumhurbaşkanımızın barış gayretleri hakkındaki takdirlerini iletti” diye konuştu. Brezilya’da bazı ikili görüşmeler olduğunu da belirten Bakan Çavuşoğlu “Bunlardan ilkini yeni Brezilya Dışişleri Bakanı Vieira’yla yaptık. Brezilya ile en kısa zamanda bir KEK toplantısına reelleştireceğiz. Gabon Dışişleri Bakanı Moussa-Adamo’yla da bir ikili görüşme hakikatleştirdik. Bizi ülkesine davet etti. Guatemala Dışişleri Bakanı Bucaro’yla ekonomik ve korunma sanayii işbirliğimizi ele aldık. Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier ile bölgesel mevzuları görüştük, İsveç ve Finlandiya’nın NATO azalıklarını da ele aldık. Ukrayna Başbakan Takviyecisi Svyrydenko ile ise Devlet Başkanı Zelenskiy’nin 10 maddelik barış tasarıyı, önümüzdeki yarıyılda atılacak adımlar, insani yardımlarımız ve İstanbul Hububat Uyuşmasının uygulanması mevzularını görüştük. Bunların dışında, 2 Ocak’ta Pele’nin cenazesine de katıldık. Santos şehrine gittik. Santos futbol kulübünün başkanıyla biraraya geldik. Merasime katıldık, hatıra defterini imzaladık. Kulübün televizyonuna müzakere verdik. FIFA ve Brezilya Futbol Federasyonu Başkanlarıyla da görüştük” dedi. Latin Amerika ile ilişkilere de değinen Çavuşoğlu “Latin Amerika’da 33 ülke mevcut ve bunların popülasyonu takribî 600 milyon. Türkiye’nin Latin Amerika’daki tüm bölgesel teşkilatlarla ilişkisi var. 2006 senesini Latin Amerika seneyi bülten etmiştik. Temsilciliklerimizin rakamı 2002’de 6 iken şimdi 19’a yükseldi. Latin Amerika ülkelerinin de Ankara’da 17 Büyükelçilikleri var. Brezilya, Meksika ve Kolombiya ile stratejik ortaklık ilişkimiz var. 18 ülke ile politik istişare mekanizmalarımız var. Ticaret hacmimiz 2022’de 17 milyar Doları geçti. Gayemiz 20 milyar Dolarlık ticaret hacmine erişmek. Brezilya, Latin Amerika’daki en büyük ticaret ortağımız. 2022’de 6 milyar Dolarlık ticaret hacmine erişeceğiz. MERCOSUR’la Hür Ticaret Uyuşması ziyaretlerinin yine başlatılmasını istiyoruz. Türk Hava Yolları, Latin Amerika’da 7 ülkede 8 noktaya uçuyor. Meksika ve Kolombiya’da TİKA büroları var. Başka yerlerde de TİKA bürolarının açılması için çok arz var. Ziyaret ettiğimiz Brezilya ise büyük bir ülke. Ticaret hacmi gayemiz 10 milyar Dolar. 2024 senesinde diplomatik ilişkilerimizin 140. yıldönümünü kutlayacağız” ifadelerini kullandı. Bakan Çavuşoğlu, Brezilya dönüşünde uçakta Mehmet Akif Ersoy’un da bulunduğu gazetecilerin sorularını cevapladı. SUAL: Rusya Federasyon Konseyi Başkanı Matviyenko ile görüşme? Savaşla alakalı düşüncelerimizi söyledik dediniz? Matviyenko ile savaşın bitmesine ait görüşlerimizi hisseleştik. Neticede Rusya röportajlara tekerrür dönmeye hazır olduğunu söylüyor, ama yeni koşullar temelinde olmasını istiyor. Bunlar da Ukrayna tarafından kabul edilmesi olanaksız koşullar. Dolayısıyla bu doğrultuda beklentilerimizi konuştuk. Daha çok Türkiye’nin oynadığı rol mevzusunda hububat uyuşması ve öteki hususlar teşekkürlerini iletti. Ama özellikle de, Sayın Cumhurbaşkanımızın gösterdiği liderlik mevzusunda takdirlerini iletti ve Rusya’nın Türkiye ile ilişkileri daha da geliştirmek istediğini söyledi. Sual: Rusya ve Ukrayna Antalya’da masaya oturmuşlardı. İki ülke tekerrür masaya oturur mu? Rusya ile Ukrayna arasında bir görüşme olur mu öğrenemiyorum. O zaman daha savaşın başındaydık, diplomasi için bir fırsat vardı. Şimdi bu fırsat tamamen ortadan kalkmış değil. Ama şimdi koşullar daha güç. O zaman savaşın başında iki ülke Dışişleri bakanlarının toplanması ehemmiyetliydi. O buluşmadan çok radikal seviyede kararlar çıkmayacağını biz de öğreniyorduk. Nihayetinde, kararlar liderler seviyesinde alınıyor. Ama o zamanki buluşma, müzakerlere ve kurulların çalışmalarına destek mahiyetinde bir görüşmeydi. Bu yıl ADF marjında iki dışişleri bakanının tekerrür toplanma ihtimali daha düşük. Ama öğreniyorsunuz biz arabuluculukta da bir markayız, dünya markasıyız. Kolombiya’dan Filipinler’e kadar geniş bir coğrafyada hatta Venezuela’da da arabuluculuk yapıyoruz. Geniş bir coğrafyada mücadelelerimizi sürdürüyoruz. Yakın bölgemizde de büyümeler var. ADF marjında buna eş buluşmalar, oturumlar ya da ikili görüşmeler olur. Reelinde biz misalin geçen yıl Türkiye-Azerbaycan-Ermenistan üçlü buluşmasını yapalım demiştik. Ama Ermenistan dışişleri bakanı henüz buna hazır olmadığını söylemişti. Dolayısıyla böyle bir görüşme reelleşmedi ne yazık ki. Biz hazırdık, ama sanırım üzerlerindeki baskıdan dolayı bu cins adımlar atamıyorlar. SUAL: İsrail’in yeni Dışişleri Bakanı Cohen’ın açıklaması…. İsrail’in Rusya’ya yaklaşması mı sözkonusu mu? Lavrov’la görüşecek… İsrail Zelenskiy’i destekliyordu, şimdi Rusya’nın yanına mı kayıyor? Savaşın seyrini değiştirir mi? Ben bunun savaşın seyrini değiştirecek radikal bir adım olacağını düşünmüyorum. Ancak, neticede İsrail’de her iki ülkeden göçen çok rakamda Yahudi var. Onların bu ülkelerde yaşayan yakınları var. NATO içinde baktığımızda, biz Türkiye olarak hem Ukrayna ile hem RF ile denk biçimde konuşabilen tek ülkeyiz. Zati ehemmiyetli olan da bu. Bu biçimde savaşı durdurmak için iki tarafla da başka ülkelerin görüşmesi ve bizim mücadelelerimize bu anlamda destek vermesi bereketli olur. Bir evvelki dışişleri bakanı -daha sonra da başbakanlığı üstlenmişti öğreniyorsunuz – Yair Lapid ile görüşmemizde de savaşın sona erdirilmesi, mütareke mevzularında gayretlerimizi koordine edebileceğimizi söylemiştik. Ama onların somut anlamda bir gayretini görmedik. Yeni Dışişleri bakanının Lavrov ile görüşmesi son derece natüreldir. Ama savaşın seyrini değiştirecek radikal bir farklılık olacağını düşünmüyorum. SUAL: Suriye üçlü görüşme Ocak ikinci yarısı dışişleri bakanları seviyesinde görüşme olacağını söylemiştiniz, tarih netleşti mi? Hangi büyümeler oldu ki Dışişleri Bakanları seviyesinde görüşme kararı alındı? Amerika Birleşik Devletleri’den pozitif-olumsuz yankı aldınız mı? Amerika Birleşik Devletleri İsveç ve Finlandiya’nın NATO azalığı hatırına ses çıkarmıyor olabilir mi? YPG mevzusunda, SDF içinde rahatsızlık… Amerika Birleşik Devletleri’den bize “bunlarla neden görüşüyorsunuz ya da ne oluyor” diye rastgele bir şey gelmedi. Ama böyle bir sıradanlaşmaya karşı olduklarını da kavrıyoruz. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Lafçısı’nün bir basın üyesinin sualine verdiği yanıttan da bunu görüyoruz. Ama senelerdir izlenen siyasetlerin bir sonuca varmadığını Amerika Birleşik Devletleri’nin de görmesi gerekli. Neticede bu iç savaşı durdurmak gerekli. Bunun yolunun da muhalefetin hilafına olmayacağını söylüyoruz. Başka Bir Deyişle muhalefete karşın bir klasikleşme ya da görüşme olmaz. Zati görüşmelerin emeli bu. Suriye’de temel gayemiz, kalıcı bir kararı, barışı kuruluş etmek, terörden temizletmek, hudut tamlığını, toprak tamlığını gözetmek. Muhalefet ile rejimin Tüzük Komisyonu dahil yürüttükleri mülakatlardan bir netice almak. Bunun için doğrudan temaslarımızın da bereketli olacağını düşünüyoruz. SUAL: Rejimle yapılan görüşmelerde YPG ile ortak gayret? Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’ye YPG ile alakalı yeni teklifle geldi mi? Yok. Amerika Birleşik Devletleri, bize YPG ile alakalı yeni bir teklifle gelmedi. Gelmesine de gerek yok. Zati 2019 uzlaşmamız var. Ortak Açıklamamız var, onun mükellefliklerini yerine getirsin yeter. Bir de Amerika Birleşik Devletleri ile daha önceki Dışişleri Bakanı Tillerson geldiği zaman beraber açıkladığımız 90 günlük bir Münbiç Eylem Tasarımız vardı, orada da netice sıfır. 2019 Uzlaşmasına ait Ruslar da sözlerini yakalamadılar, Amerikalılar da yakalamadı. İkisi de yakalamadı. Bu laflarını yerine getirsinler yeter. Öteki taraftan daha evvel yapılan istihbarat seviyesindeki buluşmalarda ve Moskova’da yapılan korunma bakanları buluşmasında terörle gayret ve PKK ile ortak gayret gündemdeydi. Biz geçmişte de, temaslar olmadan evvel -benim açıklamalarımı belki hatırlarsınız- terörle çabada işbirliği yapabileceğimizi de söylemiştik. Zira terör örgütü her iki ülkenin de düşmanı. Rusya’nın Dışişleri Bakanları buluşması için bir tarih teklifi oldu ama o tarihlerde biz uygun değiliz. Yeni tarih teklifleri üzerinde çalışıyoruz. Öteki taraftan yılın sonunda medyayla yaptığımız yılsonu değerlendirme buluşmasında bundan sonra yapacağımız üçlü buluşmaların iyi hazırlanması gerektiğini söyledim. Başka Bir Deyişle bunların netice odaklı olmaya başlaması gerekli. Tarihi tanımlarsınız, o tarihe kadar da hangi adımlar atılacak, bunları çalışırsınız. Önümüzdeki dışişleri bakanları buluşmasına kadar bu hazırlıkları yapacağız tabii. Uzmanlar seviyesinde görüşmeler olacak. İstihbarat seviyesinde veya korunma bakanları seviyesinde görüşülen mevzuların somut adımlara dönüştürülmesi için yapılacak çalışmalar var. Dolayısıyla bunlar farklı seviyelerde yapılan bir günlük buluşma, ya da bir defalık buluşmalar olmayacak. Bir üçlü buluşmada Suriye ile alakalı tüm kararların alınması beklenemez. Bunların hepsi reelinde, hem güvenin kuruluş edilmesi hem de önümüzdeki süreçte duyarlı mevzularda işbirliğinin somutlaştırılmasına müteveccih adımlar. SUAL: Suriye muhalefetiyle Türkiye arasında temas reelleşti mi? Evet oldu. Suriye muhalefeti ile hem Dışişleri Bakanlığı’nda hem de öteki alakalı müesseselerde görüşmeler yapıldı. 3 Ocak’ta öğleden sonra muhalefetin temsilcileriyle ben de görüşeceğim. Reelinde, muhalefet, rejimle haylidir mülakat ediyor. Astana’da mülakat ediyorlar, Cenevre’de mülakat ediyorlar. Ama bugüne kadar bir sonuç alamadılar. Biz bu anlamda BM liderliğinde devam eden politik süreç çerçevesinde karşılıklı bir uzlaşmadan bahsediyoruz. Bazı radikaller var, “biz hiç barışmayacağız” diyor. Ama mülakat heyeti ne için heyetti? BM güvenlik konseyinin 2254 nolu kararı çerçevesinde rejim ile mülakat etmek ve uzlaşmak için heyetti. O süreç zarfında da muhalefetle görüşmüştük, şimdi bu süreçte de yeniden muhalefet ile görüşeceğiz. Özellikle önümüzdeki süreçte, rejimle politik seviyede yapacağımız görüşmelerden evvel muhalefet ile görüş alışverişinde bulunacağız. Biz muhalefetin aynı zamanda garantörüyüz. Dolayısıyla biz muhalefete karşın bir adım atmıyoruz. Bu süreç, onların hilafına değil. Bir de şöyle bir yorum yapılıyor, “Türkiye rejimle uzlaşacak, dolayısıyla herkesi güçle Esad’a teslim edecek” Öyle bir şey yok, geri dönüşler olur, ama tehlikesiz ve gururlu bir biçimde olması ehemmiyetli. Ve dönen insanlara lüzumlu olanakların sağlanması da ehemmiyetli. Burada BM’nin angajmanı da özellikle çok ehemmiyetli. Hatta göçten etkilenen AB ülkelerinin ve AB’nin de angajmanı olacak tabi ki. SUAL: Korunma Bakanları buluşması sonrasında göç mevzusunda rejimle işbirliği haberleri yansıdı? Hem Türkiye’den ve hem öteki komşu ülkelerden Suriyelilerin gönüllü ve tehlikesiz geri dönüşleri için rejimle angajmana girilmesi gerekiyor. Öteki komşu ülkeler de böyle düşünüyor. Güvenlik, geride vazgeçilen mülklerin iadesi, oraya dönüldüğü zaman hangi olanakların sağlanacağı ehemmiyetli. Eğitim, çocukların eğitimi ehemmiyetli, sağlık ehemmiyetli, yaşamlarının idame ettirebilmesi için istihdam yaratıcı projelerin asıllaştırılması ehemmiyetli… Başka Bir Deyişle beynelmilel cemiyetin rejimle angajmanı bu sebeple ehemmiyetli. Rejim Suriyelilerin dönmesi mevzusunda işbirliği yapmak istediğini söylüyor. Ama sosyal medyada ve bazı basın kuruluşlarında yazdığı gibi, “insanları rejime teslim et, rejim ne yaparsa yapsın biçiminde” bir yaklaşımımız yok. SUAL: Amerika Birleşik Devletleri ziyaretiniz ne zaman reelleşecek, İsveç’deri iadeler mevzusunda büyüme var mı? Amerika Birleşik Devletleri ile NATO genişlemesini görüşüyor musunuz? Amerika Birleşik Devletleri’ye ziyaretimiz Ocak ayının 17’sinde başlayacak. Blinken ile görüşmemiz, ayın 18’i saat 13’de reelleşecek. Bir Hayli temaslarımız olacak. Belki Houston’a gidip orada Başkonsolosluğumuzun yeni binasının da açılışını yapabiliriz. Haylidir Türkiye’den Houston’a bir ziyaret olmadı. Orada yurttaşlarımız da var. Houston’da yoğun bir FETÖ mevcudiyeti var. Yurttaşlarımızı yalnız vazgeçmeyeceğiz. İsveç ve Finlandiya’nın vaziyetini biz herkesle görüşüyoruz. En son, Brezilya’da Almanya Cumhurbaşkanı’yla da görüştük. Alman Cumhurbaşkanı’nın “İsveç Dışişleri Bakanı’nın ziyareti sırasında NATO azalığı mevzusunda mutabık kaldınız mı” sualine cevaben; “evet, anlaştık, ama çok daha fazla adım atmaları gerektiği mevzusunda anlaştık” dedim. Biz bu gidişatı, görüştüğümüz herkese de aynı biçimde anlatıyoruz. Ama atılması gereken daha çok adım var. Zaman baskısı Finlandiya ve İsveç’in üzerinde. Özellikle Finlandiya’da önümüzdeki aylarda tercih olacak. Finlandiya için bu süreç daha da ehemmiyetli. Bizde zaman baskısı yok. Bize kim bu mevzuyu sorarsa, adımlar atıldığı zaman, vaatler yerine geldiği zaman azalık hakikatleşir diyoruz. Neticede Amerikalılarla da görüşüyoruz, en son telefon görüşmesinde de Blinken ile bu gidişatı değerlendirdik. Madrid’de imza attığımız ahitnamede ne yer alıyorsa, onlar bunun gereğini yerine getirecek. Sonra biz de gereğini yapacağız. Reelinde, biz bir jest yaptık. Bu üçlü ahitnamenin imza atılmasından sonra azalık mülakat sürecinin başlamasına izin verdik. Neticede iki ülke ahitnameyi yerine getirirse meclisimize gider dedik. Geçen günlerde İsveç Dışişleri Bakanı Billström Türkiye Büyük Millet Meclisi’ye de gitti. Mecliste Dışişleri Kurulu ile de görüştü. O komitede, mecliste grubu olan partilerden birer şahıs vardı. Komite başkanımız Çağatay bey başkanlığında görüşmeler yapıldı. Orada Çağatay bey bu mevzuyu açtıktan sonra-başka bir deyişle meclisten geçebilmesi için bunların yerine gelmesi gerekiyor dedikten sonra- HDP hariç öteki milletvekilleri “biz de başkanın söylediklerine katılıyoruz, bu partiler üstü bir gidişattır” dediler. Tabi HDP İsveç’in ve Finlandiya’nın NATO abonesi olmasını istemez, zira aza olabilmek için bu iki ülkenin PKK ile gayret etmesi gerekiyor. HDP milletvekillerinin de daha evvel bu ülkelerde atılan adımları beynelmilel kuruluşlara şikayet ettiklerini öğreniyoruz. SUAL: Finlandiya ile İsveç birbirinden dağılır mı? Bizim için bölmesinde bir mesele yok. Daha doğrusu bölmesinin bir mahsuru yok ama hem iki ülke hem de NATO, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya beraber aza olması gerektiğini ve dolayısıyla aza ülkelerin de o iki ülkeye beraber muamele etmesi gerektiğini söylediler. Başka Bir Deyişle bölmesini istemediler. Biz en başta da dedik “bizim Finlandiya ile çok büyük kasvetimiz yok” Onların da mükelleflikleri var, bunların da yerine getirilmesi gerekli. Onlar isterlerse iki ülkeye ayrı bir biçimde muamele edilmesini değerlendiririz. Bu Ocak ayında da ziyaretler olacak. İsveç Korunma bakanı gelecek, her iki ülkenin meclis başkanı Türkiye’ye gelecek. İki ülkenin ayrı bir biçimde değerlendirilmesi hususunu NATO ile kendi aralarında konuşmaları gerekiyor. SUAL: İsveç’te terörle gayret kanunu 1 Ocak itibariyle yürürlüğe girdi. PKK irtibatlı sosyal medya hesapları 23 Ocak’ta Stokholm’de şov çağrısı yapıyor, İsveç’in alacağı ihtiyat var mı? İsveç’in alacağı ihtiyat var tabi, ama evvel şunu söyleyeyim. 1 Ocak itibariyle tüzük farklılığı yürürlüğe girdi, yeni terörle gayret yasayı 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek. Ama tabi tüzük, yasaların üstünde olduğu için değiştirilmiş, ya da yenilenmiş tüzük maddelerine geçimli bir biçimde politik kararlılık olursa her türlü temkini alabilirler. İsveç Dışişleri Bakanına da bunu söyledik. PKK tabi buna eş provokasyonlar yapacak, yapmaya devam edecek. Zira bunlar İsveç’in NATO azalığını yasaklamak için tepki gösteriyorlar. Ama, biz şu andaki İsveç hükümetini kararlı görüyoruz. SUAL: Türkiye-Rusya-Suriye üçlü görüşmesinin yeri netleşti mi? Bir de Amerika Birleşik Devletleri ziyaretinde F-16 mevzusu konuşulacak mı? Henüz yer mevzusu netleşmedi. Tarih mevzusu da aynı biçimde. Ruslar, önerdikleri tarih için Moskova’ya davet ettiler, Moskova’da yapalım dediler. Alt seviyede tarih ve yer mevzusunda görüşmeler devam ediyor. Buluşmanın evvel ön hazırlıklarının yapılması gerekli. Henüz tarih de emin değil yer de netleşmedi. Amerika Birleşik Devletleri’ye yapacağımız ziyaret marjında, ikili ilişkilerimizi enine boyuna görüşeceğiz. Bizim stratejik mekanizmamız var, stratejik mekanizmanın ilk bakanlar buluşmasını New York’ta hakikatleştirmiştik. Bu ikinci buluşmayı Washington’da gerçekleştireceğiz. Bu mekanizma buluşmasının emeli mevcut meseleleri çözmek için hangi adımlar atacağımızı tespit etmek. İlişkileri değişik alanlarda ileri götürmek için nasıl çalışacağız. Bu suallere cevap vereceğiz. Biden’ın Sayın Cumhurbaşkanımıza öneriyi de zati buydu. Ziyaretimde F -16 mevzusu kesinlikle gündeme gelecek. Bu mevzuda, politik tarafta, başka bir deyişle idare kanadında bir mesele görmüyoruz. Bu çerçevede, geçtiğimiz yarıyılda, AK Parti Dış İlişkilerden Mesul Genel Başkan Yardımcısı Efkan Ala ve parlamenter dostlarımız Amerika Birleşik Devletleri’ye giderek Kurultay azalarıyla rekor rakamda görüşmeler yaptı. Kendilerine teşekkür ediyorum. F-16 mevzusunda şu anda idare seviyesinde bir kasvet yok. SUAL: Erdoğan-Esad görüşmesi olur mu? Böyle bir hipotezde bulunmak doğru olmaz. En nihayetinde bu Sayın Cumhurbaşkanımızın vereceği bir karar. Ama Cumhurbaşkanımızın söylediği bir şey vardı: “Evreli bir diyalog olacak” biçiminde. Evvel istihbarat ve Korunma Bakanları, sonra Dışişleri bakanları, sonra liderler seviyesinde görüşme olur. Evvel biz bir görüşelim, sonra bu değerlendirilir. SUAL: İade arzımızın İsveç tarafından yalanlanmasının ardından İsveç Dışişleri Bakanıyla buluşmanızda daha sert olmanızı bekliyorduk? Biz basın buluşmasında her şeyi söyledik. Bu teröristin Bülent Keneş iade edilmeme kararının son derece negatif tesirinin olduğunu söyledik. PKK-FETÖ ile çabanın ehemmiyetini kavrattık. Şayet bunlarla çabaya başlarsanız o zaman reel suratlarını göreceksiniz dedik. Söylenmesi gereken her şeyi söyledik. SUAL: HDP’nin Libya ziyareti hakkındaki yorumunuz nedir? HDP’li milletvekilleri Libya ziyaretine dair bize bilgi vermediler. Zati, yasal hükümetle de görüşmediler. Türkiye’nin ulusal çıkarlarına her platformda karşı oldukları için, Türkiye’nin Libya ile deniz yetki alanları uyuşması dahil öteki yaptığımız uyuşmalara karşı çıkmaları gayet natürel. SUAL: Kosova’nın daha fazla NATO eforuna gereksinim dinlediğini söylemesi hakkındaki yorumunuz nedir? Bunu değerlendirecek olan NATO’nun kendisidir. Bizim zati oradaki askeri misyona bir katkımız var. NATO gündemimize getirirse biz de düşüncelerimizi paylaşırız.