Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki ilk lejyoner mezarlığı Satala’da ortaya çıktı! 2 bin yıllık ‘Diplomata’ parçası da bulundu

Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyünde Apollinaris Lejyonu ve 15.Lejyon Kalesi olan Satala Antik Kentinde sürdürülen arkeolojik kazı çalışmalarında Anadolu’da ilk kere karşılaşılan belirtiler elde edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gümüşhane Valiliği ve Şehir Özel Yöneti ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla hakikatleştirilen kazı çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Şahin Yıldırım ve takımı tarafından sürdürülen kazı çalışmalarının son günlerinde Anadolu’ya asırlar süresince hükmetmiş olan Roma İmparatorluğu’nun askerleri olan lejyonerlerin yer aldığı bir kabirlik Anadolu’da ilk kere ortaya çıkarıldı.

Çok tabakalı olan ve altta Roma yarıyılı kabirleri üstte de Bizans yarıyılı kabirlerinin yer aldığı kabirlikte demirden yapılmış mızraklara ait parçalar ve muhtelif silahlar da bulundu.

Kabirlikteki iskeletlerin antropolojik araştırmalar ve Deoksirübo Nükleik Asit araştırmalarıyla yaralanma ve vefat sebeplerinin ortaya çıkarılması için çalışma yapılacak.

“ANADOLU’DA İLK KEZ ROMA LEJYONERLERİNE AİT BİR KABİRLİK KARŞIMIZA ÇIKTI”

Satala’da 2022 seneyi kazı çalışmalarını bitirdiklerini, çalışmaların son kısmında Roma İmparatorluk yarıyılına tarihlendirilen bir kabirlik yapısıyla karşılaştıklarını kaydolan Doç.Dr. Şahin Yıldırım, “Geçmiş senelerdeki resimlere baktığımız zaman burada destekçi birliklere yada atlı şövalyelerinin üstleri biçiminde olan Ala Kalesi olması olası bir yapı harabesi dikkat topluyordu. Çevresinde yaptığımız çalışmalar sırasında bir nekropolle karşılaştık. Anadolu’da ilk kez Roma Lejyonerlerine ait bir kabirlik karşımıza çıktı. Burada bir hayli kabirle karşılaştık. Bu kabirlerin ehemmiyetli bir kısmı Roma askerlerine ait. Bunlara ait silahlar, mızraklar, ok uçları gibi savaş taşıt gereçleriyle karşılaştık” dedi.

“ANA KAYAYA OYULMUŞ KABİRLİK ÇOK TABAKALI BİR KABİRLİK”

Alandaki ana kabirde süvari subayı olması olası bir kişinin defineli olduğunu tanımladıklarını kaydolan Yıldırım, kişinin yanında at koşum ekiplerinin ve pişmiş topraktan yapıtların yanında “Diplomata” ismi verilen bronz bir levhayla karşılaştıklarını belirterek, “Diplomatalar Roma İmparatorluk yarıyılı askerlerinin askerlik görevini bitirdikten sonra kendilerine verilen bir belge. Bir nevi terhis belgesi olarak adlandırabiliriz bunu. Bulduğumuz diplomata parçası ehemmiyetli miktarda yıkım olmuş gidişattaydı. Kitabeli kısmını bulamadık ama arka kısmındaki kısmıyla karşılaştık. Kabirlerin neredeyse hepsi ana kayaya oyulmuş ve iskeletler onların içindeydi. Bulduğumuz buluntuların ehemmiyetli bir kısmı 3.yüzyıla tarihlendirilmekte. Bu tarihler de Roma İmparatorluğunun daha önceki şatafatını yitirip zayıflamaya başladığı yarıyıl. Aynı zamanda bu kabirlik çok tabakalı bir kabirlik. Yalnızca Roma yarıyılı değil Bizans yarıyılına ve hatta Sasanilerin bu kenti 2. kere ele geçirdikleri yarıyıl olan 607-608 senelerine tarihlendirilen eş belirtiler de elde ettik. Yalnızca tek bir tabakadan oluşmuyor ve kabirlik. Bu diplomatanın burada bulunuyor olması çok ehemmiyetli. Roma İmparatorluk yarıyılında bir asker 25 sene görev yapmak zorunda. Bu zaman bitirilince bu belgeler kendilerine veriliyor” dedi.

“İLK KEZ BİR LEJYON KALESİNİN HEM SUR DUVARLARI HEM TASARI TİPİYLE ALAKALI EHEMMİYETLİ BİLGİLER ELDE ETTİK”

Anadolu’da ilk kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem tasarı tipi hem de sur içerisindeki yapılarla ilgili ehemmiyetli bilgiler elde ettiklerini belirten Yıldırım, “Roma İmparatorluk yarıyılına tarihlendirilen ve 15. Apollinaris Lejyonuna ev sahipliği yapan castrum yapısıyla alakalı şu ana kadar çok fazla bilgi ele geçmemişti. Castrumlar Roma İmparatorluk yarıyılındaki lejyonların ana üsleri, ordugahları gidişatında olan yapılardır. Geçen sene yaptığımız çalışmalarda surların bir kısmını ortaya çıkarmıştık ancak bu surlar daha çok orta çağ hüviyetindeydi. Ama bu sene yaptığımız çalışmalarda Roma İmparatorluğu İmparator Hadrianus yarıyılında yapıldığı aktarılan kaleye ait giriş kapısıyla karşılaştık. Böylece Anadolu’da ilk kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem tasarı tipi hem de sur içerisindeki yapılarla ilgili ehemmiyetli bilgiler elde etmiş gidişattayız” diye konuştu.

50 SANTİMETREDEN BAŞLAYIP 6 METRE DERİNLİĞE ULAŞILDI

Roma İmparatorluğunun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun takribî 600 sene karar sürdüğü Satala Antik Kentinde 2017 senesinden beri devam eden arkeolojik kazılarda toprağın 50 santimetre altından başlayan tarihi belirtilerde 5 bin sene evvele tarihlenen Erken Tunç Çağı ile Urartuların bölgedeki varlığı mimari açıdan ispatlanmış, erken tunç çağına ait el üretimi seramikler ve Helenistik yarıyılın belirtilerinin yer aldığı kazı alanının 6 metre derinliğinde ise geç Roma İmparatorluk yarıyılına ait olduğu varsayım edilen askeri zırh, çok rakamda ok ucu, tiyatro maskı, kandil, Roma eyalet sikkesi, 15. lejyon damgalı tuğla, mızrak, miğfer parçalarından oluşan tarihi yapıtlar bulunmuş, lejyon kalesinin takribî 170 bin metrekarelik bir alanı içerdiği tanımlanmış, 1500 senelik bir bazilika ve sonrasında da bir hamam kompleksi ortaya çıkarılmıştı.

İHA

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ