İsrail’de Netanyahu’dan laiklik vurgusu

İsrail’de hükümeti kurmakla görevlendirilen sağcı Likud Partisi lideri Binyamin Netanyahu, ortak yönetiminde yer alacak fazla sağcı partilerin tesiriyle İsrail’in “Yahudilik kanunlarıyla” idarenmeyeceğini belirterek, “Kanun ülkesi olmaya devam edeceğiz.” dedi. Netanyahu, Amerika Birleşik Devletlerili yazar Bari Weiss moderatörlüğündeki Common Sense adlı podcast yayınında, İsrail’de fazla sağcı partilerle ortak yönetim mülakatları, fazla sağa müteveccih kaygılar ve hükümet programına ait konuştu. Ortak Yönetim görüşmelerinde fanatik, ayrımcı eylem ve görüşleriyle İsrail içinde de münazaralı kabul edilen fazla sağcı bağlaşıkları Itamar Ben-Gvir ve Bezalel Smotrich’in arzlarına nasıl karşılık vereceğine ait bir suali cevaplayan Netanyahu, “Hükümetin ana ya da dominant siyasetini Likud Partisi ve sarihçesi ben tanımlıyorum. Sanırım bu mevzuda mütevazıdan öte bir tesirim var. İsrail, Talmud Yahudilik Kanunlarına göre idarenmeyecek… Kanun ülkesi olmaya devam edeceğiz.” diye konuştu. Netanyahu, ortak yönetim pazarlıklarını yürüttüğü fazla sağcı adların geçmişte Musevi üstünlükçü terör hadiseleriyle ilişkisini değerlendirmesinde, “Kimse terörden kurtulamaz. Şayet ki bir Yahudiysen ve bir terör eylemi reelleştirirsen aynı biçimde cezalandırılırsın. Kimse gözünün yaşına bakmaz, kabahatin failine göre değil eylemin suçlanması gerekir.” ifadelerini kullandı. Ortak Yönetim pazarlıklarında fazla sağcı bağlaşığı Smotrich’in Korunma Bakanlığı arzını açıklayan Netanyahu, “Bu bir kırmızı çizgi. Korunma bizde Likud kalacak. Korunma yalnızca düşündüğünüz gibi bir başlık değil. Bu yalnızca gelen füzeleri yasaklamak anlamına gelmiyor. Bu çok kışkırtıcı olabilecek siyasetlere karar vermek demek. Bundan sakınmaya çalışıyorum.” değerlendirmesinde bulundu. Netanyahu, kurmaya hazırlandığı hükümetinin öncelikli gayelerini “kendilerini yok etmeye çalışan” İran tehdidine karşı koyma, “Filistin-İsrail çatışması olmasa da Arap-İsrail çatışmasını sonlandıracak” diye gösterdiği Suudi Arabistan ile basmakalıplaşma, “İsrail’i bir inovasyon ulusu yapma” biçiminde sıraladı. Hakkında yolsuzluk davaları devam eden Netanyahu, yargıda reforma ait, “İdarenin üç başında bir denge olmalı. Bu denge İsrail’de bir hayli şekilde hakimiyetsiz yargı gücüyle bozuluyor. Bunu düzenlemek demokrasiyi yok etmek değil gözetmektir.” ifadesini kullandı. Daha Önceki Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump’ın antisemitik söylemleri gündeme gelen rapçi Kanye West ve yeniden Holokost inkarıyla tanınan beyaz üstünlükçü yorumcu Nick Fuentes ile akşam yemeği yemesi sorulan Netanyahu, bu buluşmanın “Trump için bir yanılgı olduğu” cevabını verdi. Trump’ın İsrail için yaptıklarını korunan Netanyahu, “Trump İsrail’in harika bir sponsoruydu ve İsrail için yaptıkları için eşsiz şekilde takdir içindeyim. Bence bir yanılgı yaptı, umarım tekerrür etmez.” diye konuştu. Haaretz gazetesi Washington muhabiri Ben Samuels ise söz mevzusu görüşmeyi ele aldığı yazısında, Netanyahu’nun Amerika Birleşik Devletlerindeki Musevi cemaatinin İsrail’de iktidara gelmeye hazırlanan fazla sağcılara müteveccih kaygısını gidermeye çalıştığını yazdı. Samuels, Netanyahu’nun müzakerede verdiği telkinlere karşın bir yarıyıl Amerika Birleşik Devletlerinin De terör örgütü kabul ettiği “Kahanist hareketinden Itamar Ben-Gvir’e güvenlik eforları üzerinde yetkileri genişletilmiş Milli Güvenlik Bakanlığı’nı, işgal altındaki Batı Şeria’daki yasa dışı Musevi mesken yerlerinde yetkileri de Bezalel Smotrich’e verdiğine” dikkati çekti. Yazıda, ziyaret sırasında Netanyahu’ya yolsuzluk davaları sorulmamasına karşın yargıda reform sinyali verdiğine dikkat çekildi. Son senelerde erken tercih ve ortak yönetim krizi helezonisine girilen İsrail’de 1 Kasım’da yapılan erken genel tercihlerde daha önceki Başbakan ve muhalefet lideri Binyamin Netanyahu’nun başını sürüklediği sağ blok 120 sandalyeli Meclis’e 64 milletvekili yollayarak sarih bir zafer kazanmıştı. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, 13 Kasım’da Netanyahu’yu hükümeti kurmakla görevlendirmişti. Netanyahu’nun liderliğindeki sağ blok, dini partilerden “Şas” ve “Birleşik Tevrat Yahudiliği” ile fazla sağcı Dini Siyonizm ve Musevi Eforu partilerinden oluşuyor. 73 yaşındaki Başbakan adayı Netanyahu, ortak yönetim kurmak için bu partilerle röportajlar yürütüyor. Netanyahu hükümetinin güvenoyu alabilmesi için 120 milletvekili bulunan İsrail Meclisi’nde 61 vekilin dayanağını alması gerekiyor. Resim: AP