İsrail’de kriz sürüyor: Netanyahu hükümetinde çatlak

İsrail Korunma Bakanı Yoav Gallant, İsrail’de politik krize ve kitlesel protestolara yol açan kavgalı yargı tertip etmesinin durdurulması için hükümete çağrıda bulundu. Başbakan Binyamin Netanyahu’nun liderlik ettiği Likud partisinin önde gelen adlarından olan Gallant, Netanyahu’nun liderlik ettiği ortak yönetim hükümetinin Meclis’ten geçirmekte direttiği yargı tertip etmesine ait görüntülü açıklama yaptı. Gallant, açıklamasında, İsrail ordusundaki binlerce yedek askerin eğitimlere katılmayacaklarını duyuru ederek hükümetin yasa tasarısına tepki göstermelerine ait kaygısını dile getirdi. Korunma Bakanı, “Ülke içindeki ayrılık, İsrail ordusuna ve korunma teşkilatına derinlemesine nüfuz etti. Bu, İsrail’in güvenliğine müteveccih sarih ve büyük bir tehdittir. Buna izin vermeyeceğim.” dedi. Yargı tertip etmesi sürecinin durdurulması ve diyalog çağrısı yapan Gallant, şunları ifade etti: “Askeri Sahadan sesler dinliyorum ve kaygılanıyorum. İsrail cemiyetinde yaşanan vakalar ordunun ve korunma teşkilatının dışında akım etmiyor. Hiddet, hayal kırıklığı ve fobi duyguları daha evvel hiç görmediğimiz ebatlara erişti. Bu tabloyu Başbakan Netanyahu’ya sundum. Yargı tertip etmesi Süreci şu anda durdurmalı ve oturup konuşmalıyız.” “Yargıda bir farklılığa lüzumumuz var ancak büyük farklılıklar diyalogla yapılmalıdır.” değerlendirmesinde bulunan Gallant, “Şimdi kendi sesimle alenen söylüyorum; kanunuma sürecini durdurmalıyız.” diye konuştu. Korunma Bakanı Gallant’ın çağrıdene, Likud içinden de destek geldi. Likud milletvekilleri Yuli Edelstein ve David Bitan, Gallant’a katılarak, yasa tasarısının durdurulması ve diyalog çağrısında bulundu. İsrail Meclisi’nde Dışişleri ve Korunma Komitesi’nin Başkanı olan Edelstein, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Gallant’a teşekkür ederek, “Ulusun çoğunluğu yargı sisteminde bir farklılık gerektiğini kavrıyor ve bunu istiyor ancak bu, geniş bir fikir birliğine varmak için sabır, diyalog ve kapsamlı bir söylemle yapılmalıdır.” ifadelerini kullandı. Bitan da Twitter hesabından eş bir paylaşımda bulunarak şöyle dedi: “Haftalar evvel de söylediğim gibi yasa öneriyi durdurulmalı, şipşak röportajlara başlanmalı ve kapsamlı bir uyuşmaya varılmalıdır. Korunma bakanı dostumun sözlerini destekliyorum.” Öte yandan, daha önceki Başbakan ve muhalefet partisi lideri Yair Lapid de Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Gallant’ın, “İsrail Devleti’nin güvenliği için cesur ve ehemmiyetli bir adım attığını” belirtti. Lapid, paylaşımında şu değerlendirmelere yer verdi: “Yargı tertip etmesi milli güvenliğe ciddi biçimde hasar veriyor ve bu riskli bozulmayı durdurmak onun Gallant’ın misyonu ve mesullüğüdür. İşte hakikat anı. Hükümete sesleniyorum; her şeyi durdurun. Yargı tercih heyeti hakkındaki yasa tasarısını ya da ortak yönetim hükümeti ortaklarından Aryeh Ten’ye atfen Ten Kanunu’nu geçirmeyin ve gelin Cumhurbaşkanlığı evinde mülakat edelim.” Gallant’ın açıklamasına tepki gösteren fazla sağcı Milli Güvenlik Bakanı ve ortak yönetim ortağı Itamar Ben-Gvir, Başbakan Netanyahu’ya Gallant’ı misyondan alma çağrısında bulundu. Twitter hesabından yaptığı açıklamada Ben-Gvir, Gallant’ın “İsrail ordusunu pazarlık taşıtı olarak kullanan anarşistlerin şantaj ve tehditlerine teslim olduğunu” ileri sürdü. Ben-Gvir, “Gallant, sağ seçmenin reyleriyle seçildi ama pratikte solcu bir gündemi destekliyor. Medyanın ve protestocuların baskısı karşısında yere yığıldı. Başbakanı, onu şipşak misyondan almaya davet ediyorum.” ifadelerini kullandı. Gallant’ın 23 Mart’ta yargı tertip etmesine karşı bir açıklama yapması bekleniyordu, ancak İsrail Başbakanı Netanyahu ile görüşmesinin ardından bu konuşmayı iptal etmişti. Netanyahu, akşam saatlerinde Gallant ile takribî 20 dakikalık bir görüşme yapmıştı. Gallant, Netanyahu’ya ülke genelindeki yargı tertip etmesi karşıtı protestoların orduya tesirinden bahsetmiş ve kaygılarını iletmişti. Gallant, Netanyahu’nun teşebbüsü üzerine konuşmasını iptal etmişti. Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak’ta Yüksek Duruşmanın yetkilerini hudutlandıran, yargının, dominantların tercihi üzerindeki tesirini eksilten bir “yargı reformu” tasarladıklarını duyurmuştu. Netanyahu başbakanlığındaki ortak yönetim hükümetinin, yargının bazı yetkilerini Meclis’e devretmeye müteveccih atakları, Yüksek Duruşma başta olmak üzere hükümet ile İsrail yargı mekanizması arasında gerilime yol açmıştı. Ülkedeki azami yargı makamı olarak vazife yapan İsrail Yüksek Duruşması, Meclis’in çıkardığı yasaları, tüzük krokiyi olarak kabul edilen “temel kanunlara” terslik bahanesiyle bozma yetkisine sahip. Netanyahu hükümeti, açıkladığı yargı tertip etmesinde, Yüksek Duruşmanın, Meclis’in çıkardığı yasaları bozma yetkisinin büyük miktarda elinden alınacağını belirtmişti. Hükümetin yargının yetkilerini kısıtlayan ve iktidarın yargı cetmelerinde söz sahibi olmasını öngören yargı tertip etmesi, İsrail içinde ve beynelmilel alanda yoğun biçimde tenkit etilmişti. Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un, taraflara “iç savaş” ihtarı yaparak sunduğu seçenek tasarı da iktidar tarafından yalanlanmıştı. İsrail ordusunda savaş kaptanları, denizaltı subayları, siber güvenlik uzmanları, özel güçler gibi ünitelere bağlı binlerce yedek asker, hükümetin kavgalı yargı tertip etmesini uygulaması gidişatında misyonlarına devam etmeyeceklerini veya eğitimlere katılmayacaklarını açıklamıştı. İsrail’de iç ve dış istihbarat teşkilatları, değişik güvenlik müesseselerinin çalışanları da yaptıkları açıklamalarla hükümetin yargı tertip etmelerine karşı itirazlarını duyurmuştu. Devam eden müzakere ve tepkilere karşın “yargı reformu” kapsamındaki “başbakanın misyondan alınmasını güçleştiren” yasa tasarısı 23 Mart’ta Meclis’ten geçmişti. Bu hafta Mecliste görüşülmesi beklenen değişik bir yasa tasarısı, hükümetin, Yüksek Duruşma azalarının tanımlanmasında öncelikli söz sahibi olmasını ve böylece Yüksek Duruşma Başkanını tanımlayabilmesini öngörüyor. Netanyahu liderliğindeki ortak yönetim, yargı tertip etmesine karşı çağrı yapan Gallant ve değişik Likud milletvekillerinin hükümetten yardımını sürüklemesi gidişatında Meclis çoğunluğunu kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Resim: AP