Esad rejimi, Suriye’de ilan ettiği af yasasını uygulamıyor

Suriye’de Esad rejimi, ülkede çıkan iç savaş boyunca 21 kez af yasası açıkladı. Af kararlarına rağmen, alıkonulan en az 135 bin kişiden sadece 7 bin 351’ininin salıverildiği ortaya çıktı. Suriye’de sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Esad rejiminin ülkede 11 yıldan fazla süredir devam eden iç savaşta açıkladığı göstermelik af yasalarını ele alan bir rapor yayınladı. SNHR’nin verilerine göre, Esad rejimi Mart 2011-Ekim 2022’de 21 kez af yasası çıkardı. Rejimin güvenlik birimlerine ait gözaltı merkezleri ve cezaevlerinde 3 bin 684’ü çocuk, 8 bin 469’u kadın 135 bin 253 kişi halen alıkonuluyor. Bunların büyük kısmının akıbeti bilinmiyor. Alıkonulanlara ilişkin gerçek rakamların, tespit edilenlerden daha fazla olduğu vurgulanırken, rejimin cezaevinde alıkoyduğu kişileri “rehin” olarak tuttuğu belirtiliyor. Esad rejiminin ilk olarak 2011 başlarında çıkardığı göstermelik af yasasıyla cezaevlerinde daha önceden çeşitli suçlara karışmış kişileri serbest bıraktığı aktarılan raporda, “Rejim, bu adımı cezaevlerinde muhaliflere yer açmak için attı.” ifadesi yer alıyor. Ağın verilerine göre, 11 yılda ilan edilen çeşitli “af yasaları”na rağmen, alıkonulan on binlerce kişiden sadece 7 bin 351’i serbest kaldı. 2011’de 482, 2012’de 2 bin 8, 2013’te 1378, 2014’te 1539, 2015’te 293, 2016’da 171, 2018’de 154, 2019’da 356, 2020’de 302, 2021’de 82, 2022’de ise sadece 586 kişi söz konusu yasalardan yararlanarak salıverildi. Esad rejiminin çıkardığı yasalardan yararlanmak isteyen, güvenlik birimlerince aranan kişilerin, belli bir süre içerisinde teslim olması gerekiyor. Ağ, ilan edilen sözde af yasalarından bu şekilde yararlanmak isteyenlerden en az 1867’sinin güvenlik birimlerince alıkonduğunu belirtti. Aftan yararlanmak istedikleri sırada alıkonulanlardan 34’ünün ise işkence veya idam edilerek öldürüldüğü kaydedildi. Suriye’de rejimin güvenlik güçlerince alıkonulanların aileleriyle irtibat kurulmasına izin verilmiyor. Aileler ise genellikle güvenlik birimlerince yürütülen şebekeler üzerinden evlatlarının akıbetleri hakkında para karşılığında bilgi almaya çalışıyor. SNHR’nin raporunda, bu şebekelerin, alıkonulanların “af yasası” yoluyla serbest bırakılması konusunda yardımcı olacakları vaadiyle aileleri kandırıp paralarını aldığı bilgisine yer verildi. Ağın raporunda, Mayıs 2022’de açıklanan af yasası sonrası en az 1574 dolandırıcılık vakasının kaydedildiği aktarıldı. AA’nın haberine göre, raporda konuşmasına yer verilen sivillerden, soyadı belirtilmeyen Halid, yakını Hüseyin Ali’nin, tarlasında çalışırken Mayıs 2018’de rejim güçlerince alıkonulduğunu ancak daha sonra kendisinden haber alamadıklarını söyledi. Başkent Şam’da yaşayan bir aracı avukatla tanıştıklarını ve bu kişinin “para karşılığında Hüseyin Ali’nin serbest kalmasına yardımcı olabileceğini” belirttiğini dile getiren İdlibli Halid, yaşadıkları dolandırıcılık olayını şöyle anlattı: “Avukata istediği paranın tümünü verdik. Ancak herhangi bir bilgi alamadık. Uzun zaman sonra ve sık sık aramamızın ardından avukat, bize (Mayıs 2021’de) Hüseyin’in öldüğü bilgisini aldığını söyledi. Ancak bize cesedi verilmedi. Nasıl ve nerede öldüğü hakkında da bilgi alamadık. Taziye çadırı açtık. Ancak 2022’deki af yasası sonrası Hüseyin’in hayatta olduğunu ve serbest kaldığını öğrendik. Avukatın bizi dolandırdığını sonradan öğrendik.” Raporda, af yasasıyla serbest bırakılanların, rejim güçlerince el konulan mal varlıklarını geri alamadığı vurgulandı. Serbest kalan kişilerin taşınmazlarının mülkiyetini geri almak için mahkemeye başvurması gerektiği ancak tekrar alıkonma korkusunun buna engel olduğu belirtildi.