Rekabet Müesseseyi Başkanı Küle: Rekabet ihlalleri maliyetlerin yapay çoğalışına neden oluyorRekabet Müesseseyi Başkanı Birol Küle, Rekabet Heyeti’nun 13 üretici/tedarikçi girişime 878 milyon TL ceza uyguladığı soruşturmada, tedarikçiler ve perakendeciler arasındaki iş yapma şeklinin rekabet ihlallerine yol açabilecek biçimde oluştuğunun ortaya çıktığını söyledi. Küle, “Bu yaygın iş yapma şekli çerçevesinde, üretici/tedarikçi girişimler, kendi ürünleri bakımından perakendecilerin son satış maliyetlerini ve maliyet çoğalış zamanlarını koordine ediyor. Bu iş yapma şekli neticeyi oluşan rekabet ihlalleri, girişimlerin maliyetlerini hürce belirlemelerini yasaklıyor ve piyasadaki maliyetlerin yapay olarak yükselmesine ve harcayıcıların bu gidişattan doğrudan hasar görmelerine neden oluyor” dedi. Rekabet Heyeti’nca 2021 senesinin Nisan ayında başlatılan ve 1,5 sene süren ‘tedarikçi soruşturması’ kapsamında maliyetleme tavırları araştırılan 13 üretici/tedarikçinin, ‘topla-dağıt’ kalitesine sahip kartele taraf olmak ve perakende seviyesinde faaliyet gösteren girişimlerin raf maliyetlerini tanımlamak suretiyle yasayı ihlal ettikleri tanımlandı. Bu şirketlere 878 milyon TL ceza verildi. Daha evvel aynı mevzuda yönetimsel para cezası verilen soruşturma kapsamındaki 5 zincir marketin de topla-dağıt karteline taraf oldukları tespit edildi. Ancak evvelki soruşturmada yönetimsel para cezası uygulandığından yeni yönetimsel para cezası uygulanmadı.‘5 MARKETE CEZA VERİLMİŞTİ’Rekabet Müesseseyi Başkanı Birol Küle, kararın, süratli tüketim mülkleri perakendeciliği sektöründe alınan ilk karar olmadığını söyleyerek, “Heyetimiz kamuoyunda ‘zincir marketler soruşturması’ olarak öğrenilen soruşturma neticesinde aldığı 28 Ekim 2021 tarihli kararıyla yemeklik yağ üreticisi 1 girişim ile 5 milli zincir marketin topla-dağıt kalitesine sahip kartele taraf olduklarını ve ayrıca söz mevzusu yemeklik yağ üreticisi girişimin perakende seviyesinde faaliyet gösteren girişimlerin raf maliyetlerini tanımladığını ve böylece anılan girişimler tarafından yasanın 4’üncü maddesinin ihlal edildiğini tespit etmiş ve bu girişimlere yönetimsel para cezası vermişti. Nitekim bu soruşturmada elde edilen dokümanlar, ‘tedarik soruşturması’ olarak anılan 13 üretici/tedarikçinin ceza almasıyla sonuçlanan soruşturmanın açılmasına da yol açmıştı” dedi. ‘EN AĞIR REKABET İHLALİ’Her iki soruşturmanın da süratli tüketim mülkleri perakendeciliği sektöründe tedarikçiler ve perakendeciler arasındaki iş yapma şeklinin, rekabet ihlallerine yol açabilecek biçimde oluştuğunu gösterdiğini belirterek, şunları kaydoldu: “Bu yaygın iş yapma şekli çerçevesinde, ilk olarak üretici/tedarikçi girişimler, kendi ürünleri bakımından perakendecilerin son satış maliyetlerini ve maliyet çoğalış zamanlarını koordine ediyor. Bir başka deyişle, perakendeciler ortak tedarikçileri aracılığıyla birbirlerinin geleceğe müteveccih maliyetleri, maliyet çoğalış tarihleri, yarıyılsal etkinlikleri ve kampanyaları gibi rekabete duyarlı bilgilerinden haberdar oluyor ve kendi tavırlarını buna göre şekillendiriyor. Rekabet hukuku terminolojisinde ‘topla-dağıt tipi kartel’ olarak nitelendirdiğimiz ve en ağır rekabet ihlalleri arasında sayılan bu vaziyet ise perakendeciler arasındaki maliyet rekabetini ortadan kaldırıyor. İkinci olarak, bu yaygın iş yapma şekli, tedarikçilerin perakende seviyede faaliyet gösteren girişimlerin raf maliyetlerine müdahale etmesini ve perakendecilerin son satış maliyetlerini tanımlamasını da kapsıyor. Nihayetinde, perakende seviyesinde faaliyet gösteren girişimlerin son satış maliyetlerinin aynı seviyede olmasına yol açan ve yine satış maliyetinin tespiti olarak nitelendirilen bu vaziyet ise yeniden eş biçimde perakende seviyesindeki maliyet rekabetini ortadan kaldırıyor.”  ‘HARCAYICILAR HASAR GÖRÜYOR’Rekabet Müesseseyi Başkanı Küle, hür rekabet piyasalarında, girişimlerin satış maliyetlerini hürce ve birbirleriyle rekabet halinde tanımlamalarının beklendiğini kaydolup, şöyle konuştu:“Çünkü girişimler arasındaki rekabet, maliyetlerin düşmesini, ürün ve hizmet spektrumu ile niteliğin çoğalmasını sağlayacak ve nihayetinde harcayıcılar bakımından fayda yaratacaktır. Ayrıca rekabetin kuruluşu dolaylı olarak maliyet kararına, ekonomik gelişmeye, beynelmilel rekabetçiliğe de katkı sağlayacaktır. Bu sebeple süratli tüketim mülkleri sektöründe yaygın olarak görülen iş yapma şekilleri neticesinde alana gelen rekabet ihlalleri, girişimlerin maliyetlerini hürce belirlemelerini yasaklıyor ve piyasadaki maliyetlerin yapay olarak yükselmesine ve harcayıcıların bu gidişattan doğrudan hasar görmelerine neden oluyor. Ayrıca, bu tavırlar dolaylı olarak ülke ekonomisi üzerinde de negatif tesirlere yol açıyor. Üstelik bu rekabet ihlallerinin ekmek, içkisiz meşrubatlar, atıştırmalık ürünler, şahsi paklik malzemeleri gibi harcayıcıların bütçesi içerisindeki hisseyi yüksek olan süratli tüketim mülkleri perakendeciliği sektöründe hakikatleştiği dikkate alındığında, harcayıcının uğradığı hasarın büyüklüğü daha da sansasyonel hale geliyor. Bu sebeple sektörde faaliyet gösteren girişimlerin iş yapma şekillerini değiştirmeleri ve rekabet hukuku kaidelerine uygun hale getirmeleri zaruri hale gelmiştir. Biz kararlarımız ile piyasa oyuncularına bu mevzuda farkındalık kazandırdığımızı düşünüyoruz. Rekabet Müesseseyi olarak soruşturmalar ve rekabet korunuculuğu yoluyla piyasalarda faal rekabet civarının kuruluş edilmesini ve korunmasını sağlamaya müteveccih çalışmalarımıza devam edeceğiz.”