20 şirkete fahiş maliyet soruşturması! Zincir marketler korunma veriyorAralarında 5 zincir marketin de bulunduğu süratli tüketim mülkleri sektöründe faaliyet gösteren üretici, tedarikçi ve perakendeci kalitesindeki 20 işletme, rekabete ters hareket edip etmediklerinin tespiti üzerine açılan soruşturmada sözlü korunma yapmak üzere Rekabet Heyetinin karşısına çıktı.Rekabet Heyeti, süratli tüketim mülkleri sektöründe faaliyet gösteren üretici, tedarikçi ve perakendeci kalitesindeki Pepsi, çokuluslu ilaç işletmeyi GlaxoSmithKline GSK, Pasifik Tüketim Ürünleri Satış ve Ticaret A.Ş., Türkiye’nin en büyük sakız, şeker, şekerleme, lolipop, draje, çikolata, bisküvi firmalarından Kent Besin, Eti Besin A.Ş., Alman şekerleme şirketi Haribo, Red Bull, Şölen Çikolata Besin Sanayi A.Ş., Beypazarı Meşrubat Pazarlama A.Ş., Doğanay Besin Tarım ve Hayvancılık A.Ş., Unmaş Unlu Mamuller Besin Sanayi ve Ticaret A.Ş., Yeni Mağazacılık A.Ş., Düzey Tüketim Mülkleri Sanayi Pazarlama ve Ticaret A.Ş., Horizon Süratli Tüketim A.Ş.’ye 4054 rakamlı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesinde yer alan, “Emin bir mülk veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti yasaklama, bozma ya da kısıtlama emelini taşıyan veya bu tesiri doğuran yahut doğurabilecek kalitede olan girişimler arası uyuşmalar, geçimli eylemler ve girişim birliklerinin bu cins karar ve eylemleri hukuka ters ve yasaktır” kararını ihlal edip etmediklerinin tespiti üzerine soruşturma açmıştı.Bugün ise söz mevzusu soruşturmada, 2 gün sürecek sözlü korunma düzeyine geçildi. Sözlü korunma buluşmasına, Rekabet Müesseseyi binasında Rekabet Müesseseyi Başkanı Birol Küle, heyet azaları, soruşturma kurulu ve soruşturmaya söz mevzusu girişimlerin temsilcileri katıldı.Rekabet Müesseseyi Başkanı Küle, sözlü korunmadan evvel yaptığı açılış konuşmasında, 20 şirkete müteveccih başlatılan soruşturmanın, 4054 rakamlı Kanun’un 4. maddesinde yer alan, “Emin bir mülk veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti yasaklama, bozma ya da kısıtlama emelini taşıyan veya bu tesiri doğuran yahut doğurabilecek kalitede olan girişimler arası uyuşmalar, geçimli eylemler ve girişim birliklerinin bu cins karar ve eylemleri hukuka ters ve yasaktır” kararını ihlal edip etmediklerinin tespitine müteveccih açıldığını hatırlattı.Küle’nin, iddiaları ve dosyanın içeriğini özetlemek üzere söz verdiği soruşturma kurulu ise 4054 rakamlı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesinin emin bir mülk veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti yasaklama, bozma ya da kısıtlama emelini taşıyan veya bu tesiri doğuran veya doğurabilecek kalitede olan, girişimler arası uyuşmalar ve geçimli eylemler ile girişim birliklerinin bu cins karar ve tavırlarını menettiğini hatırlattı.Soruşturma kurulunun görüşüne göre, zincir marketler arasında, ortak tedarikçiler aracılığıyla kurulan dolaylı temaslar yoluyla maliyetlerin veya maliyet çoğalışlarının koordinasyonunun sağlandığı, ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük maliyetler, maliyet çoğalış tarihleri, yarıyılsal etkinlikler ve kampanyalar gibi rekabete alıngan bilgilerin paylaşıldığı neticesine ulaşıldı.Maliyet indirimine giden veya pazar genelinde maliyetlerin çoğaldığı yarıyılda henüz maliyet çoğalışı yapmayan perakendecilerin maliyetlerine tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilmek suretiyle söz mevzusu maliyetlerin harcayıcılar aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı ve rakip maliyetlerinin yükselmemesi halinde ürün özelinde maliyet düşürme gibi muhtelif taktikler yoluyla girişimler arasındaki danışıklılığa geçimin aralıksız olarak korunduğu, böylece ismi geçen perakendecilerin satışa sundukları pek çok ürünşan perakende satış maliyetlerinin tespiti emeline sahip, topla-dağıt karteli kalitesindeki uyuşma veya geçimli eylemler yoluyla 4054 rakamlı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri neticesine ulaşıldı.Heyet bu kapsamda, 4054 rakamlı Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gayri safi kazançlarının binde beşi oranında yönetimsel para cezası uygulanması gerektiğine, ancak heyetin 28 Ekim 2021 tarihli kararı ile anılan zincir marketlerin perakende satış maliyetlerinin tespiti emeline sahip, topla-dağıt özelliği de sergileyen kartel kalitesindeki uyuşma veya geçimli eylemler yoluyla 4054 rakamlı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği bahanesi ile söz mevzusu girişimler hakkında yönetimsel para cezası uygulandığı hususunun göz önünde bulundurulması gerektiğini değerlendirdi.Heyet, Rekabeti Sınırlayıcı Uyuşma, Geçimli Eylem ve Kararlar İle Dominant Vaziyetin Makûsa Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına Ait İdaremelik’in 4. maddesinin birinci fıkrasının a bendinde yer alan “Bu İdaremeliğin 5 inci maddesi çerçevesinde temel para cezası hesaplanır. Temel para cezası, Kanunun 4 şancı veya 6 ncı maddelerinde menedilmiş, piyasa, kalite ve kronolojik süreç olarak birden fazla bağımsız tutumun tespit etilmesi halinde, her bir tutum için ayrı ayrı hesaplanır” biçimindeki tertip etme kapsamında, söz mevzusu soruşturma kapsamında ihlal olarak değerlendirilen eylemlerinin, tutumun asıllaştığı pazar, kaliteyi ve kronolojik süreci bakımından Heyetin anılan perakende kararına mevzu olan tutumları ile aynı olduğunu değerlendirdi.Zincir marketlere tekerrür yönetimsel para cezası verilmemesini değerlendirdiSoruşturma kurulu, mükerrer cezalandırma yasağı olarak da öğrenilen bir kimsenin aynı fiilinden dolayı mükerrer olarak suçlanamamasını ve cezalandırılamamasını ifade etmek üzere kullanılan “Non bis in idem” prensibi çerçevesinde söz mevzusu soruşturma kapsamında rastgele bir yönetimsel para cezasına hükmedilmesine yer olmadığı değerlendirmesini yaptı.Tedarikçiler tarafından kendilerine aktarılan rakiplere ait bilgileri ileriye dönük maliyetleme kararlarında kullandıklarını değerlendirildiHeyet, soruşturma tarafı tedarikçilerden Beypazarı, Doğanay, Düzey, Eti, Fritolay, Gsk, Haribo, Kent, Pasifik, Pepsi, Redbull, Şölen ve Unmaş’ın soruşturma tarafı zincir marketlerin geleceğe dönük satış maliyetleri ve maliyet çoğalış tarihleri gibi rekabete alıngan bilgilerinin paylaşımına aracılık etmek suretiyle perakendeciler arasında koordinasyonun sağlanmasında ve sürdürülmesinde rol oynadıkları, anılan perakendecilerin ise söz mevzusu koordinasyondan haberdar oldukları ve tedarikçiler tarafından kendilerine aktarılan rakiplere ait bilgileri ileriye dönük maliyetleme kararlarında kullandıklarını değerlendirildi.
Heyet, söz mevzusu tedarikçilerin zincir marketlerin satış maliyetlerinin tespiti emeline sahip topla-dağıt karteli görünümünde ortaya çıkan uyuşmalar veya geçimli eylemler yoluyla 4054 rakamlı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri ve bu ihlal sebebiyle zincir marketler ile beraber ve denk derecede mesul oldukları, söz mevzusu tedarikçilere 4054 rakamlı Kanun’un 16. maddesi uyarınca yönetimsel para cezası uygulanması gerektiğini değerlendirdi.
İstenen para cezasının yüzde elli arıtılması istendiHeyet, söz mevzusu şirketlere para cezası uygulanması takdirinde, ihlal teşkil eden eylemlerin Ceza İdaremeliği kapsamında “kartel” kaliteyi taşıdığı, temel para cezasının bu tespite direnerek tanımlanması gerektiği, söz mevzusu eylemlerin Doğanay, GSK, Kent ve Şölen bakımından bir seneden kısa sürdüğü, bu sebeple söz mevzusu girişimler bakımından tanımlanacak temel para cezasının Ceza İdaremeliğinin alakalı kararlarınca artırılmasına yer olmadığına ve bakımından eylemlerin bir seneden uzun beş seneden kısa sürdüğü, bu sebeple temel para cezasının, söz mevzusu girişimler bakımından yarısı oranında artırılarak uygulanması gerektiği kanısına ulaştı.Heyet ayrıca, söz mevzusu girişimlerin Ceza İdaremeliği kapsamında dikkate alınacak rastgele bir ağırlaştırıcı veya gevşetici unsur bulunmadığı hususlarının dikkate alınması gerektiğine vurgu yaptı. Soruşturma kurulunun görüş bildirmesinin ardından sözlü korunma buluşması soruşturmaya taraf işletme temsilcilerinin görüş bildirmesi ile devam etti.