Dünyada yaşanmış en büyük 8 tsunami!

Tsunami denilince akla dev dalgalar kazanç. Ancak zelzele, toprak kayması ve volkanik hareketlerin neden olduğu dalgalar olarak belirlenen tsunamilerin çoğu fark edilmeden geçer. Milli Okyanus ve Atmosfer Dairesi NOAA göre çoğu insana göre vahim gelen bu dalgaların ebadı birkaç santimin üzerine çıkmaz. 

Ancak tsunamiyi tetikleyen hadise güçlüyse bu natürel afetin neticeyi daha makûs olabilir. Dünyada en güçlü tsunamiler sarih okyanusta alana kazanç, jet uçakları kadar süratli hareket ederler ve bir gökdelen ebadına kadar erişebilirler.

1. KARRAT FİYORDU – GRÖNLAND – 89 METRE

Grönland’da seyrek tsunami alana kazanç ancak bu adada 2017 yılında dünyanın en büyük megatsunamilerinden birisi yaşandı. Karrat Fiyordu’ndaki toprak kayması neticeyi 17 Haziran’da balıkçı köyü Nuugaatsiaq’a 89 metrelik bir dev dalga vurdu. Megatsunami neticesinde 4 birey yaşamını kaybetti ve 11 bina okyanusun altında kaldı.

Uzmanlar bu hadisenin buzulların erimesi sebebiyle tetiklendiğini söylüyor. Karrat Fiyordu’nun etrafındaki dağlarda hala kaymalar alana geliyor ve gelecekte Grönland’ın heyelandan kaynaklanan daha büyük tsunamiler yaşayacağı öngörülüyor.

2. AMBON ADASI – ENDONEZYA – 99 METRE

Endonezya’da ayrıntılı bir biçimde belgelenen ilk megatsunami, aynı zamanda yaşanmış en büyük tsunamilerden birisi. 17 Şubat 1674’te Banda Denizi’ndeki Maluku Adasında büyük bir zelzele alana geldi.  Bu sismik hadise neticeyi Ambon Adası’na 99 metrelik dev dalgalar erişti ve 200’den fazla insan hayatını yitirdi. Hitu Yarımadası’nın kıyı tepesine erişen su seviyesi 30 metreye kadar erişti.

3. LİTUYA KÖRFEZİ – ALASKA – 120 METRE

Alaska’nın güneydoğusunda T biçimindeki fiyordu vuran tsunamiye, toprak kaymasının neden olduğu düşünülüyor. Ağaçların ulusa rakamları ve işaretleri hakimiyet edildiğinde bu natürel afetin 1853 senesinin sonlarına doğru alana geldiği ortaya çıktı. Ayrıca tsunaminin 100 metreye yükseldiği tespit edildi. Lituya Körfezi’nde tarih süresince çok rakamda megatsunamiler yaşandı. Dik duvarları ve Fairwearher fay hattına yakınlığı tsunami oluşmanın sebeplerinden birisi.

4. LİTUYA KÖRFEZİ – ALASKA – 149 METRE

27 Ekim 1936’ta Lituya Körfezi’nin ikinci en büyük tsunamisi alana geldi. Görgü şahitlerinin ifadesine göre, Crillon Inlet’ten 35 kilometre süratle gelen üç dev dalga körfezi sular altında vazgeçti. Bu dalgaların en büyüğü ise 149 metreye kadar erişti. Uzmanlar, 1946 tsunamsine neyin neden olduğundan hala emin değil, ancak su altında yaşanan kaya kayması gibi nedenlerden oluşabileceği düşünülüyor.

5. TAAN FİYORD – ALASKA – 180 METRE

Taan Fiyord’da alana gelen bir heyelan, buzulda bulunan milyonlarca ton kaya  ve buzun denize düşmesine neden oldu. Bu vaziyet megatsunamiye neden oldu ve 180 metre yükseliğe erişen dalgalar kıyı bölgelerdeki köy ve Yakutat’ta ehemmiyetli zararlara neden oldu. 

6. VAJONT BARAJI – İTALYA – 235 METRE

9 Ekim 1963’te dünyanın en büyük barajı olan Kuzey İtalya’daki Vajont Barajı etrafındaki Toc Dağı’nın suratı çatlamaya başladı. Baraja doğru olan meyilde toprak alt rezervuara çöktü. Heyelani Piave vadisindeki birkaç köyü 15 dakika içinde yok etti ve tsunamiyi tetikledi.

Hadisede 2000’den fazla birey yaşamını kaybetti, baraj gölünde dev bir dalga oluştu ve 235 metreye kadar erişti.

7. ST. HELENS DAĞI – WASHİNGTON – 249 METRE

18 Mayıs 1980’de Washington St. Helens Dağı’nın patlamına neden olan zelzele, aynı zamanda bir tsunamiye neden oldu. Zelzele, volkanın kuzey  kısmının ufalanmasına neden oldu ve ayrılınan kısım Spirit Gölü’ne düştü. Trajedinin ardından gelen neredeyse 250 metrelik tsunami dünyanın üçüncü en büyük dalgasıdır.

8. LİTUYA KÖRFEZİ – ALASKA – 524 METRE

Lituya Körfezi 9 Temmuz 1958’de 7,8 büyüklüğünde zelzele alana geldi. Ardından yakındaki Büyük Okyanus Buzlu kaydı ve çığ oluştu ve bir kıyı çizgisinde kaya kayması alana geldi. Bu üç hadise neticeyi Körfez’in kuzey ucundaki mesken yerlerine ve gemilere doğru takribî 30 metre yükseliğinde tsunamiler oluştu.

Ancak, bazı kaynaklarda Büyük Okynus Buzlu çığının tetiklediği dalganın yüksekliği 524 metre olduğu belirtiliyor.