11 milyar TL yurttaşa iade! Elektrik firmalarına soruşturma Bazı enerji işletmelerinin azami uzlaştırma maliyet mekanizması içindeki sisteme aykırı harekâtları Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’ya takıldı. Yurttaşın elektrik faturasına yansıması gereken bedellere el koyma teşebbüsüne Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu mani oldu. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, piyasa yapısını bozan maliyet hareketleri tespit etti. Alakalı işletmeler hakkında soruşturma süreci başlatıldı. İşletmeler 11 milyar lirayı harcayıcılara iade edecek. Bu bedel harcayıcıların faturasına yansıyacak.Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından yükselen enerji hammadde maliyetlerine karşı bazı ülkeler maliyet çoğalışlarına karşı yeni ihtiyatları devreye aldı. Bu önlemlerden biri olan azami uzlaştırma maliyet mekanizması AUF Türkiye’de de nisan ayında uygulanmaya başlandı. Ekim ayında 6 ay daha uzatıldı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından sistem devreye alındığında, yaşanan küresel büyümeler nedeni ile doğalgaz ve kömür gibi ithal enerji hammaddelerindeki maliyet çoğalışının talep güvenliğini sekteye uğratmamasının amaçlandığı kamuoyu ile paylaşmıştı.AUF süreci başlarken, kaynak bazlı destekleme mekanizması kapsamında piyasa koşullarına uygun olarak yapılmış olan ikili uyuşmalar muaf yakalandı. Harcayıcıya karşı mükelleflikler kapsayan bu uyuşmalar; sabit maliyetli olarak imza atılmıştı ve fantastik maliyet çoğalışlarına karşı da harcayıcıları gözeten kalitedeydi. Bu kapsamda üreticilerin, sabit maliyetli ve son harcayıcıya erişen bu uyuşmalarını piyasa firmacısı olan EPİAŞ’a sunmaları kendilerine bildirildi ve ikili uyuşmalar güvence altına alındı.Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, sistem içerisinde beyan edilen tam uyuşmaların maliyet ve ölçülerinin asıllaşma bedellerini araştırdı. Bu tahliller sonunda sisteme aykırı maliyet hareketlerini tespit ettiği bilindi. AUF kapsamında son harcayıcıya erişmesi gereken bedellerin kimilerinin yanılgılı kimilerinin ise maksatlı olarak EPİAŞ’a hakikate aykırı kalitede beyan edildiği ortaya çıktı. Bazı bildirimlerde de sonradan değiştirilen uyuşma maliyetleri ve ölçüleri ile AUF kapsamında harcayıcıya sağlanacak kazanımın yasaklandığının tespit edildiği anlatıldı. “Yapım-tüketim balanssızlığı, yapım kuruluşu arızası, ağ problemleri gibi sebeplerle de oluşabilen” bu maliyet hareketlerinin alakalı işletmeler tarafından düzenlenerek lüzumlu iadelerin yapılacağı vurgulandı.SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOREnerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından tanımlanmış olan azami uzlaştırma maliyetleri; maliyetlerde oluşan yükseliş ve düşüşler takip edilerek aktüelleniyor. AUF, Destekleme Bedeli uygulaması devam ettiği sürece, enerji yakıt kaynağına göre hür Elektrik piyasasında bir santralın en fazla ne kadar kazanç elde edeceğini tanımlıyor. Sistem, yüksek maliyetli kaynaklardan elektrik üreten santralların maliyet sarihinin bir kısmını, düşük maliyetli enerji üreten santrallardan karşılamayı öngörüyor.Hür piyasada oluşan bedeller ile azami uzlaştırma maliyetleri arasındaki fark ‘destekleme bedeli’ olarak kaynak bazlı destekleme havuzuna bir araya geliyor. Bu havuzda oluşan kazanç tertip etmeye tabi tam harcayıcıların elektrik tüketimleri için kullanılarak, harcayıcıların piyasada oluşan çoğalışlardan korunması sağlanıyor. Yetkililer, AUF ile beraber hiçbir santralın kapatılmadığını ve enerji talep güvenliğinde rastgele bir kasvet yaşanmadığını söylediler. Yetkililer ayrıca harcayıcıların da beynelmilel piyasalardaki fantastik maliyet çoğalışlarından kaynaklanan maliyet hareketlerinden korunmuş olduğunu dile getiriyorlar.KİMLER İADE EDECEKEnerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nın söz mevzusu kusurları yapan ya da isteyerek piyasayı manipüle etmeye kalkıştığı tespit edilen firmaların asıl dışı beyanlarla kasasına koyduğu 11 milyar lira işletmeler tarafından harcayıcılara İADE edilecek. Bu bedelin doğrudan harcayıcıların faturasını yansıyacağı belirtildi. Uzmanlar firmaların bu harekâtları sebebiyle yurttaşın cebine gidecek paraya el konulmuş olduğunu anımsatarak, 11 milyar liranın iade edilmesinin indirim gibi idrak edilmemesini ama ocak ayının başında yapılmayan zamda AUF’un katkısının olduğunu hatırlattılar.Uzmanlar bu gidişatın maliyeti eksilteceğini de kaydettiler. 11 milyar liranın takribî 3.2 milyar liralık kısmı Limak ve IC İçtaş, takribî 2.3 milyar liralık kısmı Bereket Enerji Grubu, takribî 1.8 milyar liralık kısmı KUTUN Enerji, 1.2 milyar liralık kısmı ODAŞ olmak üzere toplamda 40 firma tarafından iade edilecek. Bu firmalarla alakalı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nın soruşturma süreci başlattığı belirtilirken, önümüzdeki günlerde korunmalarının alınacağı bilindi.