Çin ile dominantlık anlaşmazlığı içindeki Tayvan’ın lideri Tsai, Orta Amerika ülkeleri Guatemala ve Belize’yi ziyaretleri evvelinde ve sonrasında Amerika Birleşik Devletlerine “transit geçiş” mazeretiyle gayriresmi ziyaretler hakikatleştirmişti.
Tayvan lideri, 30 Mart’ta New York şehrinde Hudson Enstitüsü tarafından tertip edilen buluşmaya katılmış, 5 Nisan’da ise California eyaletinin Simi Valley şehrinde Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy ve partiler arası Kurultay kuruluyla görüşmüştü.
Bu büyümelerin ardından Çin’den sert tepki geldi.
Çin Devlet Konseyi’ne bağlı Tayvan İşleri Büroyu Lafçısı, Tayvan’ın Amerika Birleşik Devletlerindeki temsilciliği konumundaki New York’taki Taipei Ekonomi ve Kültür Büroyu’nin başındaki Hsiao Bi-khim’ye, Tsai’nin Amerika Birleşik Devletlerindeki faaliyetlerindeki rolü sebebiyle “ömür boyu” yaptırım uygulanacağını bildirdi. Hsiao’yu “Tayvan’ın bağımsızlığının azılı korunucusu” olarak niteleyen Lafçı, kendisinin ve ailesinin Çin hudutlarına girmesini menettiğini, ayrıca Hsiao ile ilişkili yatırımcı ve firmaların da Çin ana karasındaki işletmelerle ve fertlerle iş yapmasının menedileceğini ifade etti.
Öte yandan Hudson Enstitüsünün Mütevelli Kurulu Başkanı Sarah May Stern, Başkanı ve Üst İdareyicisi John Walters ile Ronald Reagan Başkanlık Kütüphanesinin Baş Yönetçisi Joanne Drake ve daha önceki Direktörü John Heubusch’a da fertsel yaptırım uygulanacağı bildirildi.
TATBİKAT KARARI
Cumartesi sabahı, Tsai’nin dönüşünün üzerinden 24 saat geçmeden, Çin Ulus Kurtuluş Ordusu PLA Tayvan Boğazı’nda ve Tayvan’ın kuzey, güney ve doğusunda ‘tasarlandığı gibi’ “savaşa hazırlık devriyeleri” ve tatbikatlar tertip edeceğini açıkladı.
Devlet medyası, tatbikatların ‘deniz hakimiyeti, hava hakimiyeti ve bilgi hakimiyetini ele geçirme maharetini test etmeye’ odaklandığını söyledi.
Birkaç saat sonra Tayvan Korunma Bakanlığı, Tayvan’ın hava korunma belirleme bölgesinde ADIZ 42 PLA savaş uçağı ve sekiz savaş gemisi tespit ettiklerini ve uçaklardan 29 kadarının Tayvan Boğazı’ndaki fiili hudut olan orta çizgiyi geçtiğini açıkladı.
29 uçağın geçişi ortalamanın üzerinde ve Ağustos ayında yarıyılın Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Taipei’yi ziyaretinden sonra yapılan tatbikat sırasında gözlemciler tarafından kaydolunan sayılara benzemesiyle de dikkat çekti.
Tayvan Korunma Bakanlığı, Çin’in tatbikat tasarılarını açıklamasının ardından sakin, anlamlı ve ciddi bir tavırla karşılık vereceğini, ne çatışmaları tırmandıracağını ne de ihtilaflara neden olacağını söyledi.
Tayvan açıklamasında “Çin Komünist Partisi son senelerde bölgeyi taciz etmek için uçak ve gemi yollamaya devam ederek bölgesel vaziyeti tehdit etti. Başkan Tsai’nin Amerika Birleşik Devletleri ziyaretini askeri tatbikat yapmak için bir mazeret olarak kullandı ve bölgesel barış, karar ve güvenliğe ciddi hasar verdi” diye konuştu.
TAYVAN KRİZİ
Çin’in topraklarının parçası olduğunu korunduğu Tayvan, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan arasında iç savaşın ardından ortaya çıkan ayrılık hala devam ediyor.
Pekin, “tek Çin” prensibini vurgulayarak, Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, Birleşmiş Milletler ve değişik beynelmilel kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmesini koşul koşuyor.