Hakimiyetsiz tüketmeler, alışveriş, tatil… 2023’te bütçeye dikkatZor geçen 2022’nin ardından yeni seneye yeni başlangıçlarla girmeye hazırlandığımız şu yarıyılda fertlerin ve ailelerin en ehemmiyetli gündemi bütçe hakimiyeti. Yeni senede sağlıklı bir bütçe için 2022’den ders almalı, ruhen ve zihnen 2023’e yelken açmalıyız. Bu yeni başlangıçta da kendimize rehber yeni bir ‘bütçe detoks programı’ oluşturmamızda fayda var. Peki nasıl? İşte Posta yazarı Bilal Emin Turan’ın kaleminden yol gösteren bilgiler…Posta yazarı Bilal Emin Turan’ın “2023’ün bütçe detoks programı” başlıklı yazısı…KONTROLDEN ÇIKAN TÜKETMELERPandeminin sona ermesiyle beraber özlediğimiz dostlarımızla buluştuk, geziler tasarıladık, turlara katıldık, yine büroya dönüşlerde elbiseler, aksesuarlar seçtik, değişik kahve içimleri tecrübelemek için yeni mekanlar keşfettik, kültürel ve sanatsal aktiflikler için biletler bulmaya çalıştık. Hibrit çalışmaya geçilen bir hayli işyerinde büroya gidilen günler için ‘hazır dışarı çıkmışken’ diyerek fazla tüketmeli tasarılar yapılırken, ev içindeki süreçte gıda meşrubat kısıtlamasının olmadığı sınırsız besin ve meşrubat tüketmelerine de yer verildi. İnternet başında geçirdiğimiz müddetlerde yapılan zorunlu afaki online alışverişler günlük etkinlik hanelerimizde kendine yer buldu.YERE SAĞLAM BASMA ZAMANIGelinen noktada 2022’de maliyet çoğalışlarının da tesiriyle amaçlanan bir hayli bütçe aşılmış oldu. Yeni senede yere sağlam basmak için şimdiden iyi tasarılama ve muhasebe yapmalı. Anı yaşarken geleceği tasarlamak, kartla tüketme yaparken tüketim hürlüğünün hududunu aylık kazançla orantılamak ve bunun psikolojik hazırlıklarını yapmak bütçe hakimiyeti açısından size pozitif katkılar sağlar. Özetle, 2023’te yeni bir başlangıç için finansal ve davranışsal bir detoks yapılabilir. Yeni yarıyıla akılsal hazırlığın yol haritasını ve ‘Bütçe Detoks Programı’nın püf noktalarını Psikolojik Danışman Dr. Feyza Çelen’le konuştuk. İşte Çelen’in açıklamalarından öne çıkan detaylar…YENİ BİR BAŞLANGIÇ YAPMALIDetoks, bir başlama ve mutasyon simgeyidir. Kendi hayatınızda yeni bir başlangıç yapmak, süreç içinde de kendi başkalaşım ve mutasyonundan mutlu olmak hatta balansta kalmak gizemini taşır. Bütçe detoksuna başlarken kendimizi ve hayatımızı yine ele almak ve bunun için tüketme tasarılaması yapmak ismine bazı suallere cevap vermek gerekebilir:ALIŞVERİŞTE KONTROL1- Gün içinde ‘Kendimi nasıl seziyorum?’ diyerek detaylı bir tahlil yapalım.Ne aldığımda giyecek, gıda, yeni bir eşya vs. seviniyor, ne aldığımda kendimi kabahatli seziyorum?
Nerede süre geçirdiğimde huzurlu, işe bereket ve mutluyum? Nerelerde kendimi kederli seziyorum?
‘İçimdeki hangi boşluğu hangi yemekle, hangi alışverişle, hangi cins ilişkilerle dolduruyorum?’ diye sorarak duygularımızın davranışsal simgelerini keşfedebiliriz.2- ‘Buzdolabını ve kilerimi açtığımda olmazsa olmazlarım neler?’ diyerek günlük alışkanlıklarımızı fark edelim.Evde ürettiklerimizi artırmanın yollarını aramak,
Abur cubur kısıtlaması yapmak,
Satın alacağımız mahsullerin karşılaştırmalı maliyet ve mağaza listesini yapmak ve bu listeyi alışverişlerde kullanmak,
Evde birbirinin yerine kullanabileceğimiz malzemeleri inceleyip bulmak, misalin bir dolmayı pirinçle değil bulgurla yapmak gibi.ZAMANI BEREKETLİ KULLANMAK3- ‘En çok nerede ve nasıl süre geçiriyorum?’ diye sorarak zamanımızı irdeleyelim.

Evde süre geçirme müddetini artırmak iyi bir çözümdür. Evdeki konfor sürecimize nitelikli yatırımlar yapmak; belki devamlı kullanacağımız yeni bir eşya almak; bir sehpa veya bir komodin gibi. Ya da detaylı bir teknolojik makineye sahip olmak, yeni bir hobi için malzeme toplamak, bunun için özenli zaman ayakarsu, online kurslar için kayıt yaptırmak… Dışarıda süre geçirmek istiyorsak; neşe veren, eğlenebildiğimiz ya da dolaşmaktan beğendiğimiz yerler ile alakalı araştırmalar yapmak, çoklu ödeme alternatiflerinin olduğu organizasyonlar tasarlamak, geziler ve turlarda fertsel olmaktan daha çok grup etkinliklerini seçim etmek, vasıta olarak daha ekonomik vasıtalara yönelmek tesirli olacaktır.

TATİL PLANLARI4- Eşyalarımızı gözden geçirelim. ‘Sahip olduklarım, devamlı kullandıklarım, evde beklettiklerim, çekmecemde unuttuklarım neler?’ sualleri ile yapacağımız bir eşya tahlili, iyi bir yüklerden temizleme planı da olabilir.5- ‘Bu sene içinde kimleri ziyaret etmek, nereleri görmek istiyorum? Kimlerleyken zaman su gibi akıp geçiyor? Neredeyken kendimi daha ‘kabul’de seziyorum?’ suallerine cevap vererek tatilleri, gezileri optimum seviyede tasarlamak olası. Hayatımızın ilişki ve bağlantı niteliğini artırabilmek için gayret sarf etmek tesirli çözümler olacaktır.TASARRUF ALGISI HERKES İÇİN DEĞİŞİKBir çoğumuz için tasarruf kavramı, yavrularımızı iyi mekteplerde okutmak, muhakkak kabiliyet alanlarında ilerlemelerini sağlamak için bütçe ayakarsu biçiminde gerçekliğine gözetiyor. Tasarruf deyince rahat edebileceğimiz bir ev, seyahat edeceğimiz bir araba almayı kavrıyoruz. Yeri geldiğinde ve güçte kalırsak diye satacağımızı düşünürken de çok da gönlümüze göresini seçmiyoruz. Bayanlar, daha evvel bir büyükanne alışkanlığı olarak altın alırken, şimdilerde pay bonoları alarak ve borsayı bilerek kendilerini dönüştürürken, erkekler de bu hususta aşırısıyla dikkat kesiliyor. Bir Hayli boşanmanın şu an en ehemmiyetli nedenlerinden birisinin de borsa iniş aslını da andırdırmak isterim. Elbette bu vaziyetin uzun vadede ciddi ruhsal meselelere yol açtığını da gözlemliyoruz.‘TASARILAMA VE TAHLİL’ AYRILMAZ İKİLİİnsanın sıradan şartlar altında yaşarken her zaman doğru, salt davranışlar içinde olması olası değil. Elbette kendine ait kaçamak tüketmeleri, planlayamadığı vaziyetleri olacak. Rastgele bir mesele yokken aniden geçirebileceği bir sağlık meseleyi ile her bütçe tepetaklak olabilir. Bu surattan sıkı bir tasarılama yapmak çok asılcı olmasa da en azından her ay tasarrufa ait bir usulümüzün olması gidişatı daha iyi ele almamızı sağlar. Nereye, ne biçimde tüketmeler yaptığımızı, günlük ve aylık olarak tahlil etmek ve her ay bir yenilenme döngüsü içinde olmak işimizi kolaylaştırır.YAZIN VE KAYIT ALTINA ALINFinansal süreçleri somutlaştırmak en ehemmiyetli kavram. Yazmak, kayıt altına almak, listelemek, tablolaştırmak daha süratli ve uygun karar almayı sağlar. Ekstrelerdeki tüketme istatistikleri simgelerini bu güzergahıyla çok severim. Bir sonraki periyot için gayeler tanımlamak, ‘şundan kısayım, şuna ağırlık vereyim’ gibi adımlar her zaman işe bereket. Minik tutarlar gibi görünse de somut veya soyut bir kumbara alışkanlığı kazanmak önemlidir.ORTAM TESİRİNİ SINIRLAYINOrtamın tüketme davranışlarımız üzerindeki tesiri çok fazla. Dostunuz bir ayakkabı alırken, kendinizi bir anda hiç gereksiniminiz olmayan bir ayakkabı alırken bulabilirsiniz. Duygusal yaşantımızın neticeyi olarak yaptığımız tüketmeleri daha kapsamlı ele almak gerek. Özellikle ‘benim yoktu, çocuğumun olsun’, ‘başkaları ne der?’ diye yaşamak gibi kavramlardan uzak durmak gerekiyor.