Fahiş maliyetlere yeni ihtiyat… Anlık takip devreye giriyorTürkiye uzun zamandır marketlerdeki fahiş maliyetleri konuşuyor. Hande Fırat, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile görüşme yaptı. Bakan Muş, Fırat’a marketlerin enflasyonu artıran uygulamasına karşı yeni ihtiyatların ayrıntılarını anlattı.Deyim yerindeyse ürünler el yakıyor. Bu süreçte döviz kuru, yem, petrol ve emekçi ücretleri aynı kaldı. Motorinde indirim oldu, doğalgaza ve elektriğe zam gelmedi. Bu sebeple ürünlerdeki fahiş maliyet artırımı kavgalara neden oldu. Haklı olarak yurttaş sesini yükseltti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yönerge verdi. Ticaret Bakanlığı harekete geçti. Bakanlık, fahiş maliyet ve yafta teftişine başladı. Teftişlerde, ürün maliyetlerinin ne zaman değiştiği ve raf ile adaleye maliyeti arasında fark olup olmadığı araştırılıyor. Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile teftişleri, bundan sonra atılacak adımları konuştuk.TÜM YİYECEK ÜRÜNLERİNE ANLIK TAKİP GELİYORBakan Muş talep ve arz balansıyla anlaşmayan ve hür rekabete ters olan maliyet hareketlerini yakından takip ettiklerini söyledi. Ticari yaşamdaki kaidelere ters hareket eden ve harcayıcıların mağdur olmasına neden olan şahıslarla alakalı her türlü ihtiyatı aldıklarını ve almaya devam edeceklerini belirtti. Zorunlu tertip etme ve teknik mevzularda çalışmaları sürdürdüklerini anlatan Mehmet Muş şu iletileri verdi:– “Emelimiz özellikle milli seviyede faaliyet gösteren zincir marketlerin maliyetlerini harcayıcılar açısından daha transparan ve izlenebilir hale getirmektir.– Tüm yiyecek ürünlerinin anlık takibini yapacak yeni bir sistemi geliştiriyoruz.– Fahiş maliyet çoğalışları mevzusunda hükümetimizce alınabilecek en sert önlemleri almaktayız.– Yurttaşımızın en ehemmiyetli lüzumu olan temel yiyecekte haksız ve fahiş maliyet çoğalışlarına asla izin etmeyiz. Burada en ağır yaptırımları uygulayacağımızın özellikle öğrenilmesini isterim.”‘SPEKÜLASYONLA KAMUOYUNU YANILTMAYA ÇALIŞANLAR VAR’81 şehirde teftişlerin sürdüğüne dikkati sürükleyen Muş, amaçlarının harcayıcının mağduriyetini gidermek, piyasanın sıhhatli işlemesini sağlamak ve aynı zamanda tüm oyuncuları gözetmek olarak açıkladı. Bazı bireylerin ise yanıltıcı bilgilerle kamuoyunu yanlış manipülasyona çalıştığını söyledi:– “Bakanlık olarak, sosyal medya üzerinden özellikle yiyecek maliyetleri ile alakalı yapılan spekülasyonlara karşı tez bir biçimde mevzuyu ele alıyoruz.– Yazılanların bir kısmında haklılık hisseyi olsa da bu yayınların çoğunlukla kasıtlı ve yurttaşlarımızı yanıltmaya müteveccih olduğunu görmekteyiz.– Kanunsuzluk olduğu değerlendirilen gidişatlarda ise mevzuyu Haksız Maliyet Değerlendirme Heyeti gündemine getirerek zorunlu cezai harekâtları uyguluyoruz.”‘SALÇADAKİ BİLGİ LEKELİLİĞİ’Bütün de bu noktada Bakan Muş, sosyal medya ve bazı televizyon kanallarında gündeme gelen domates salçası kavgası ile alakalı sansasyonel bir misal verdi. Asılda olanlara dikkati sürükleyen Muş şunları söyledi:– “Bir marketin aynı marka 700 gram domates salçasını 67 TL’ye satarken, bir başka marketin 88 ve 114 TL’ye sattığı gibi kamuoyunda infial yaratacak miktarda maliyet farklarının olduğu izlenimi yaratıldı.– Ünitelerimizden mevzuyu araştırmalarını istediğimde gündeme gelen sayılarla fiili asıl sayıların birbiriyle alakasının olmadığını anladık.– Hatta 700 gram değil, 830 gram olan salçanın vasati satış maliyetinin 44 TL olduğunu tespit ettik.– Başka Bir Deyişle ekrana çıkan şahıs münferit bir hadiseyi sanki genele şamilmiş gibi yansıtmış. Özellikle market maliyetleri mevzusunda sosyal medyada büyük bir bilgi lekeliliği mevcut. Yurttaşlarımızdan bu bilgi lekeliliğine haysiyet etmemelerini istiyoruz.”‘HER FİRMANIN AYNI MALİYETLE ÜRÜN SATMASI HAKİKATÇİ DEĞİL’Hür piyasa şartlarında ürünler için değişik maliyetlerin ortaya çıkabileceğini söyleyen Bakan Muş, “İşletmelerin büyüklüğü, yararlılık ve maliyetlerin değişikleşmesi sebebiyle her firmanın aynı maliyetle ürün satması hakikatçi olmayacaktır. Buna rağmen, gündeme gelen salça mevzusunda olduğu gibi akla ters maliyet değişikliklerinin de olması beklenmemektedir” dedi ve laflarına şöyle devam etti:– “Her sektörde olduğu gibi perakende sektöründe de şirketlerin beraber maliyet tanımlaması gibi bir iddiada bulunulması veya tespit yapılması halinde tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi Rekabet Müesseseyi devreye girebiliyor ve girmekte.‘1561 İŞLETMEYE PARA CEZASI VERİLDİ’– Pandeminin başlangıcından itibaren süt ürünlerinden hububat ürünlerine, bebek bezi ve mamasından paklik ürünlerine, sebze ve meyveden ekmeğe, yangın teçhizatlarından Katma Değer Vergisi indirimlerinin uygulanıp uygulanmadığına, elektronik pazar yerlerinden vasıta stokçuluğuna varıncaya kadar şimdiye kadar 41.784 işletme ve 237.037 ürün sorgulandı. Bunun neticesinde, 1561 işletmeye yönetimsel para cezası uygulandı.AYNI MARKADAKİ ÜRÜN DEĞİŞİK MARKETLERDE NEDEN DEĞİŞİK FİYATTAEn çok sorulan sual bu… Ben makarnadan misal verdim. Bakan sarih sarih cevap verdi:– “Temel haysiyetiyle bir ürünşöhret maliyeti, hür piyasa şartlarında oluşan talep arz balansıyla oluşuyor.– Maliyetleri etkileyen unsurların en ehemmiyetlisi natürel olarak talep-arz ilişkisi.– Bu sistemde kamu olarak bize düşen misyon; haksız rekabet, tekelci meyiller, fahiş maliyet ve stokçuluk gibi piyasa balansını bozucu ve maliyetleri çoğaldırıcı bazı yan unsurların yasaklanması için çalışmak.– Makarna misalini verdiğiniz için söylemek istiyorum. Aynı marka ve gramajda bir ürünşöhret her yerde aynı maliyete satılmasını beklemek hür piyasa koşullarında hem olası değil hem de maliyetleri tek tipleştirmek rekabeti ortadan kaldırır.– 1 kg makarnanın zorlamayla A’dan Z’ye her yerde aynı maliyetten satıldığını zannedelim. Belki yurttaş için yararlı gibi görünse de bu vaziyet ürünşöhret daha düşük bir maliyetten satılmasının önüne geçecektir. Reelinde, değişik marketlerden daha ucuza alabileceği bir ürün için daha fazla ödemek zorunda kalır.– Bu ürün için her firma ayrı maliyete direnmekte. Mesela, bir tanesi ürünü daha ucuza tedarik ederken bir tanesi pahalıya tedarik ediyor olabilir. İlaveten, birisinin yüksek kira, depolama, nakliye ve operasyonel giderleri varken, bir ötekisinin daha düşük olabiliyor.ÜRÜNLER NE ZAMAN UCUZLAYACAKBakan net bir tarih vermedi ve enflasyonla çabaya dikkati çekti:– “Son yarıyılda emtia maliyetlerinde yaşanan çoğalışların zirai ürünlerin maliyetleri çoğaldırdığını gözlemliyoruz.– Hükümetimizin enflasyonla faal gayret çalışmaları neticesinde enflasyonda gözlemlenecek pozitif büyümenin perakende maliyetlerine de yansımasını bekliyoruz.”