1861 senesinde Endonezya’da alana gelen 8,5 büyüklüğündeki zelzele, binlerce insanın vefatına yol açarken, ülkeyi altüst etti. Şimdi, bu büyük zelzelenin üzgün bir vaka olmadığı anlaşılıyor; büyük Endonezya zelzeleyi zati yer altında bütün 32 sene evvel başlamıştı!
Bu zelzele, tüm zamanların “kendini en yavaş gösteren” zelzeleyi olarak öğreniliyor. “Yavaş kayma hadiseyi” olarak da adlandırılan bu cins zelzelelerin günler, aylar veya seneler içinde ortaya çıktığı bilinse de 32 sene herkes için afallatıcı.
Sıradan koşullarda alana gelen zelzelelerde yer altındaki gerilim bir anda yüzeye çıkar ancak yavaş zelzelelerde, enerji fay hattı süresince zaman içerisinde birikir ve en sonunda büyük bir sarsıntıyla yüzeye çıkar.
Yavaş zelzeleler, 1990’ların başına kadar fark edilmedi zira ağır enerji salınımlarını fark eden GPS taşıtları henüz keşfedilmemişti. Seneler geçtikçe, bilim insanları yavaş zelzelelerin zamanının büyük miktarda değişebileceğini de keşfettiler.
Endonezya’da 2004’te 9.1 büyüklüğündeki Sumatra zelzeleyi, 2011’de Japonya’da alana gelen 9.1 büyüklüğündeki Tōhoku zelzeleyi ve 2014’te Şili’de alana gelen 8.2 büyüklüğündeki Iquique zelzeleyi de dâhil olmak üzere şimdiye kadar kaydolunan en güçlü zelzelelerin çoğundan evvel yavaş kaymalar yaşandı.
Bu mevzuda elimizde birtakım örtüşen bilgiler olsa da henüz “yavaş kaymalar büyük bir zelzelenin habericisidir” gibi bariz bir görüş için oldukça erken olduğu da vurgulanıyor.
Kaynak: National Geographic, 2021