Dört bir yanımız virüsGazeteci Hande Fırat, son yarıyılda bir hayli virüsün birleşerek ağır grip hadiselerine neden olması ile alakalı bugün köşesinde bir yazı kaleme aldı. İşte Fırat’ın o yazısı;Bedende bir dargınlıkla başladı, iki gün yatırdı, perşembe günü kendimi iyi sezince kalktım ve işe gittim.CNN Türk’te Gece Fikri sırasında bol ıhlamur içtim, programın sonuna doğru sesim kısılmaya başladı. Eve döndüğümde sesim yoktu. Grip, COVID ve varyantları, RSV, Rhino adları kafamın içinde dönmeye başladı. Merhaba 2023 ve ne yazık ki merhaba virüsler! Sağlık Kurumuna gidip, virüs mağdurlarını gördükten ve ilaçlarımı alıp, üstelik bir zaman da konuşma yasağı aldıktan sonra üç bedelli hekime yazmaya başladım. “Bu virüs yoğunluğu nedir, maskeye dönmeli miyiz, haberlerden takip ettiğimiz Çin’de olan esrarengizlikler ne ve Dünya Sağlık Teşkilatı’nün şimdiye kadarki en bulaşıcı varyantı duyuru ettiği ‘Kraken’ ile dünyayı ne bekliyor” suallerini peş peşe sıraladım. Bu pazar üç bedelli öğretmenin görüşlerini paylaşıyorum sizlerle…MEHMET CEYHAN’IN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
SIRADAKİ PANDEMİ GRİPTEN GELECEK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, dolaşımdaki virüsleri saydı: “COVID-19, grip, RSV ve Rhino.” Mehmet Öğretmen’nın kaygısı Kraken’den çok, Çin’deki varyantların Türkiye’de baskın olma ihtimali…– Kraken dahil yeni varyantlar ilk orijinal virüse, başka bir deyişle deltaya göre daha hafif izliyor ama daha bulaşıcı.– Bulgular evvelkilerle aynı. Ateş, baş sızısı, adale sızısı, öksürük, boğaz sızısı, halsizlik, çocuklarda bazen ishale neden olabiliyor. Vefat tehlikeyi daha düşük, sağlık kurumulara uyuma oranı düşük.– Ne yurtdışından gelene test yapıyoruz, ne maske, mesafe, ne el hijyeni ihtiyatlarına uyuyoruz.– Ben Kraken’den çok ilk olarak Çin’de çoğalış gösteren varyantların Türkiye’de baskın olmasını bekliyorum. Zira Çin’den gelecek insan rakamı Amerika Birleşik Devletleri’den gelecek olan insan rakamından fazla.– Tam devletler Çinliler’e nasıl tedbir alacaklarını konuşuyorlar ancak bizde Turizm Firmacıları Derneği ‘Bunu fırsata çevirmeliyiz’ diye açıklama yaptı.– Milleti gözetmesiz vazgeçmek fırsat diye düşünülmemeli.– Çin kapalı bir kutu. Çin’de beklenen oranda aşılama yapılmadı. Aşılar hastalığı önlüyor ancak taşıyıcılığı önlemiyor. Sıfır hadise doğru yaklaşım ama uygulaması güç.– Japonyada’da yüksek hadise var. Misalin Kapadokya’da zorunlu tedbirleri almazsak yeniden tüm Türkiye’ye dağılan bir salgınla karşı karşıya kalırız. Yalnızca Çinliler’e değil yurtdışından gelen herkese test uygulanmalı.AŞI YÜZDE 80 TESİRLİ– Grip salgınından da korkmalıyız. Bir başlarsa salgın sırasında öldürücülük oranları yüzde 3 oranına çıkabiliyor.– Pandemiyi biz gripten bekliyorduk, hazırlık da yapmıştık, beklenmedik şekilde COVID-19’dan geldi.– Tüm dünya bundan sonraki pandeminin gripten geleceği düşünüyor.– Aşılılarda daha hafif izliyor. Asgari yüzde 75-80 etrafında aşı tesirli.– Grip bir trajedidir, insanlık tarihinde en çok vefatlara grip salgını neden olmuştur.HERKES CEBİNDE MASKE TAŞISIN– Teklifim kalabalık yerlerde dikkat edilmesi ve maske kullanılması. Herkes cebinde maskesini taşımalı.– Kapanma ve mesafe artık uygulanmaz.– Ancak konutları havalandırmalıyız. El dezenfektanlarını kullanmaya devam etmeliyiz.– Bana sorana ‘Mektepte çocuğa maske taktırabiliyorsanız verimi olur’ diyorum.– Yapılabilirse maskeye dönmek doğru olur.İHSAN ATEŞ’İN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
VİRÜSLER SAHAYA SÜRATLİ DÖNÜŞ YAPTIAnkara Şehir Hastanesi Genel Sağlık Kurumu Başhekimi Doç. Dr. İhsan Ateş, Kraken’in bulaşıcılığı azami varyant olsa da hastalık ciddiyetini çoğaldırma ve sağlık kurumuna yatış oranlarında ciddi çoğalışa neden olmadığına dikkati çekti. Ardından da şunları söyledi:– Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa başta olmak üzere 29 ülkede bu varyant saptandı. Hatta baskın varyant halini almaya başlıyor. Ülkemizde de bu varyantın var olduğunu düşünüyorum.– Türkiye’de COVID-19 enfeksiyonu kuşkusu ile yapılan PCR test neticelerine göre COVID–19 pozitiflik oranı yüzde 5–7 etrafında. COVID–19 enfeksiyonuna bağlı yatış oranı çok düşük seviyelerde.– Aşı olmayanların bir an evvel aşılanmalarını öneriyoruz.– Kraken’e karşı mevcut aşıların aktifliği ile alakalı elimizde bir bilgi yok. Fakat 60 yaşından büyük ve eşlik eden hastalıkları olan bireylerin andırdırma dozlarını yapmalarında fayda olacağını düşünüyoruz.ÇİN’DEKİ HADİSE ARTIŞI– COVID–19 pandemisinin başından beri Çin, Dünya Sağlık Teşkilatı ile yeterli ve kumpaslı bilgi paylaşımında bulunmadı. Hali Hazırda Dünya Sağlık Teşkilatı’ne yeterli bilgi sunmuyorlar. Bu sebeple dünya ülkelerinde Çin’de artan hadise rakamı büyük kaygı uyandırıyor.– Şayet Çin’de mevcut olan virüs varyantı daha evvel Türkiye’de karşılaşılan varyantlardan değilse önlem almakta fayda var.– Son yarıyılda ortaya çıkan tüm varyantların daha süratli bulaştığı fakat daha az ciddi hastalığa, sağlık kurumuna uyuyuşa ve vefata neden olduğunu gözlemledik. Bu da bundan sonra ortaya çıkan varyantlardan endişelenmememiz, fakat temkinli olmamız gerektiğini gösteriyor.– Üstelik hali hazırda dünyada aylık takribî 2 milyon COVID hadisesi görülüyor. Bu sebeple bu virüsle azıcık daha birlikte olacağız gibi görünüyor.KORUNMASIZ KALDIK– Ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada RSV, İnfluenza A virüs, Rhinovirüs/Enterovirüs ve Adenovirüs oranlarında ciddi çoğalış ve bunlara bağlı işgücü kaybı, sağlık kurumuna yatış ve vefat oranlarında da çoğalış saptandı.– COVID–19 enfeksiyona bağlı bağışıklama oranı çoğaldığı için bu virüsler şu anda daha tehlikeli diyebiliriz– Bir yanda COVID–19 pandemisi hali hazırda devam ediyor. Daha evvel var olan virüsler sahaya süratli bir biçimde geri döndü.– Takribî son 3 senede maske, mesafe ve hijyen kaideleri sıkı uygulandığı için bu virüslerin görülme oranlarında düşüş tespit etilmişti.– İhtiyatlar ortadan kalktığında insanlar bu virüslerin bulaşmasına korunmasız kalındı.– Bu sebeple kalabalık etraflarda maske ve mesafeye azami derecede dikkat edilmeli.AFŞİN EMRE KAYIPMAZ’IN UYARILARI VE ÖNERİLERİ
KRAKEN BİZDE DE BASKIN VARYANT OLABİLİREtlik Şehir Hastanesi Başhekim Takviyecisi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz yeni varyant Kraken’in Amerika Birleşik Devletleri’den gelen bilgiler güzergahında 9 günde iki katına çıktığını söyledi ve şu tespitleri yaptı:– Kraken Kuzey Amerika ve Avrupa’da evvelden dolaşımda olan alt cinslere göre oldukça süratli gelişen bir oranda izlediği dikkati sürüklemiştir. Bir hafta içerisinde bu bölgelerde baskın varyant haline geleceği öngörülüyor. Bu alt soyun neden olduğu enfeksiyonun ciddiyetine dairse henüz yeterli bilgi yok.– Eskiki alt varyantlarda olduğu gibi Kraken de ülkemizde yakın gelecekte baskın varyant haline gelebilir. Şu anda sağlık kurumularımızda COVID-19’dan kaynaklı sağlık kurumu ve yoğun bakım uyuyuşlarında rastgele bir negatif vaziyet söz mevzusu değil.– Cemiyette aşılamanın yaygın olması ve daha evvel enfeksiyonu geçirmiş bireylerin kazandığı bağışıklık sayesinde kaba cins veya Delta varyantı gibi evvelki cinslere göre Kraken’in ciddi bir kasvete yol açma ihtimali daha düşük.– Tehlike grubunda yer alan fertlerin andırdırma doz aşılarını olması da hastalığı hafif geçirme istikametinden ehemmiyet taşıyor.– Bu varyant da evvelkiler gibi boğaz sızısı, halsizlik, ateş yüksekliği, adale-eklem sızısı, öksürük gibi bulgularla izliyor.ÇİN’E TEST LÜZUMLULUĞU– Şu anda bazı ülkeler Çin’den gelen yolculara uçuş evveli PCR testi lüzumluluğu, uçuşlarda maske takılması gibi gereklilikler getirmekle birlikte bu uygulamaların sağlayacağı fayda da ayrı bir münakaşa mevzusu oldu. Neticede bu stil uygulamalar solunum yoluyla oldukça süratli bulaşan bu hastalığın yayılımını ancak muhakkak bir miktarda sınırlayabiliyor.– Bilim camiasında, Çin’in baştan beri uyguladığı ve sonra uygulama noktasında geri adım attığı sıfır hadise siyaseti de Çin’de cemiyet bağışıklığının büyümesinin önündeki bir mani olarak görülmekte. Unutulmamalıdır ki aşılar bizi ciddi hastalıktan ve vefatlardan gözeten en ehemmiyetli araç.YENİ PANDEMİLERE HAZIR OLALIM– Kapalı etraflar kalabalık ve makûs havalandırmayla birleşince solunum yolu enfeksiyonlarının yayılımı açısından tehlike oluşturuyor.– Bu sebeple bulgu gösteren fertlerle tehlike grubundaki bireylerin toplu taşıma, asansör, kalabalık buluşmalar gibi yerlerde maske kullanımını öneriyoruz.– Bulgu gösteren çocukların mektebe sevk edilmemesi ve sınıflarda, teneffüslerde natürel havalandırmanın sağlanması da mekteplerde solunum yolu enfeksiyonlarının yayılımını eksiltecek usullerdir.– Pandemi geride vazgeçtiğimiz takribî 3 senede tesirini ehemmiyetli miktarda yitirdi.– Pandeminin bize öğrettiği en ehemmiyetli nokta, tüm dünyada bunun eşi pandemilere her an hazırlıklı olmamız ve mümkün tüm senaryolara göre afet tasarımızı yapmamız gerektiği.GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK NEDEN KAYNAKLANIYOR?Mehmet Ceyhan: Geçmeyen öksürük, gripten çok RSV’nin kabahati. Boğmaca hadiseleri de arkasıydı. Bir kısmından da bu boğmaca çıkıyor geçmeyen öksürüklerde.İhsan Ateş: Son yarıyıllarda sıklıkla bu belirtiyle karşılaşıyoruz. Bunun en ehemmiyetli sebebinin üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olarak post nazal akıntı dediğimiz geniz akıntısından kaynaklandığını söyleyebiliriz.Afşin Emre Kayıpmaz: Solunum yolu mukozasında enfeksiyonun yol açtığı zarar düzelene kadar öksürük devam edebilmekte. Kimi zaman birkaç hafta kadar sürebilen öksürük görülmekte. Öksürük daha uzun bir zaman geçmezse, altta uyuyan öbür hastalıkların incelenmesi açısından kesinlikle bir
göğüs hastalıkları uzmanına müracaat etilmeli.