Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Avustralya’nın nükleer denizaltıya sahip olması ve nükleer denizaltılarda kullanılan teknolojinin paylaşılmasını kapsayan AUKUS Uyuşması kapsamında California eyaletinin San Diego kentinde toplandı. Liderler, görüşmelerinin ardından ortak açıklama yayımladı. Açıklamada, “tehlikesiz, sürekli, özgür ve sarih bir Hint-Pasifik’i teşvik emeliyle” üç ülke arasında oluşturulan AUKUS güvenlik diyaloğu kapsamında Avustralya’nın konvansiyonel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılar SSN edinmesi için özümsenen yol haritası duyuruldu. Bu kapsamda üç ülkenin ortak teknoloji kapasiteleriyle yeni nesil denizaltı olan SSN-AUKUS’un üretileceği kaydolunan açıklamada, Avustralya ve İngiltere’nin “geleceğin denizaltıları” olarak SSN-AUKUS’u kullanacakları belirtildi. İki ülkenin on sene içinde SSN-AUKUS’ları kendi iç tersanelerinde inşa etmek için çalışmaya başlayacakları ifade edilen açıklamada, 2023’ten başlayarak Avustralya askeri ve sivil personelinin, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere Krallık Donanması üslerinde eğitim alacakları bildirildi. Açıklamada, Amerika Birleşik Devletleri tarafının 2023’ten itibaren, İngiltere’nin ise 2026’dan itibaren Avustralya’da denizaltılar için yapılan liman ziyaretlerini artırmayı tasarladığı aktarıldı. Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’nin, 2027’de Avustralya donanma personelinin iş eforu, altyapısı ve tertip edici sistemlerinin geliştirilmesini süratlendirmek için SSN’lerin Avustralya’ya ileriye dönük rotasyon tasarısına başlanacağı vurgulanan açıklamada, 2030’ların başlarında, Kongre’nin onay vermesi halinde Amerika Birleşik Devletlerinin, Avustralya’ya 3 adet “Virginia” sınıfı denizaltı satmayı tasarladığı kaydolundu. Açıklamada, Avustralya’ya gerekirse iki adet daha “Virginia” sınıfı denizaltı satılabileceği belirtilerek, “Bu adım, Avustralya’nın özerk SSN becerisini ve destek kapasitesini sistematik olarak artıracaktır.” ifadesine yer verildi. 2030’ların sonunda ise İngiltere’nin ilk SSN-AUKUS’u Krallık Donanmasına teslim edeceği aktarılan açıklamada, 2040’ların başında ise Avustralya’da inşa edilen ilk SSN-AUKUS’un Avustralya Krallık donanmasına verileceği bildirildi. Açıklamada, bugün sunulan tasarının, Avustralya’nın ananesel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılardan oluşan egemen bir filoyu üretmek, bakımını yapmak, işletmek ve idaremek için zorunlu altyapı, teknik maharetler, sanayi ve insan anaparasını geliştirmesini desteklemek üzere planlandığına işaret edildi. Öteki taraftan, nükleer silahların dağılmasını temkine mevzusundaki vaatlerin tekrarlandığı açıklamada, nükleer enerjiyle çalışan denizaltı hünerinin edinilmesi mevzusunda Beynelmilel Atom Enerjisi Müesseseyi ile istişarelerin sürdürüldüğü bildirildi. Açıklamada, söz mevzusu tasarı sayesinde, Hint-Pasifik’teki fertsel ve ortaklaşa denizaltı varlığının genişlediği belirtilerek, bunun küresel güvenlik ve karara da katkı sunacağı ifade edildi. Bu kapsamda bilgi ve teknoloji paylaşımı alanındaki üçlü işbirliğinin de geliştirilmesine olan vaadin vurgulandığı açıklamada, üç ülkenin de insan hakları, hukukun üstünlüğü ve egemen devletlerin bağımsızlığını koruyarak, kaidelere dayalı beynelmilel kumpasa saygı dinlediğinin altı çizildi. Açıklamada, bugün duyurulan tasarının bu niyetleri ilerletmeye destekçi olacağı görüşüne yer verildi. Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Avustralya arasında 2021’de nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören “AUKUS” uyuşması imza atılmıştı. Üç ülkenin adlarının İngilizcedeki kısaltmasından oluşan “AUKUS” güvenlik uyuşması kapsamında Güney Avustralya eyaletinin başşehri Adelaide’deki tersanelerde en az 8 nükleer enerjiyle çalışan denizaltı inşa edilecek. Uyuşma uyarınca, Avustralya’nın sahip olacağı nükleer enerjili denizaltılar, Hint-Pasifik’te kararı desteklemek ve uyuşmaya taraf olan ülkelerin ortak kıymetleri ile çıkarlarının korunmasına katkı sunmak için kullanılacak. AUKUS’un ardından Avustralya, “nükleer efora” erişmeden evvel nükleer denizaltılara kavuşacak ilk ülke olarak kayıtlara geçecek. Öteki taraftan, Avustralya, 2016’da Fransız Naval Group ile imza attığı 12 ananesel dizel elektrikli denizaltının imalini öngören 90 milyar Avustralya doları meblağındaki sözleşmeyi Eylül 2021’de iptal etmişti. Sözleşmenin iptali Fransa ile Avustralya arasında krize yol açmış, Fransa AUKUS’a tepki olarak Canberra ve Washington büyükelçilerini geri sürüklemişti. Yarıyılın Avustralya Başbakanı Scott Morrison, uyuşmanın iptali hakkında Avustralya’nın Fransa’yı evvelden bilgilendirdiğini belirtmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Morrison’un palavra söylediğini iddia etmişti. Hint-Pasifik bölgesinde Çin’in gelişen askeri varlığına karşı yapıldığı açıklanan AUKUS uyuşmasına tepki gösteren Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien ise “uyuşmanın bölgesel barış ve kararı ciddi biçimde baltalayacağı” tenkidinde bulunmuştu. Resim: Anadolu Ajansı